THANH NANG KINH (HÁN - VIỆT)
THANH
NANG KINH
青囊经
上卷
经曰: 天尊地卑，阳奇阴偶。一共六宗，二七同道，三八为朋，四九为友，五十同途。阖辟奇偶，五兆生成，流行终始。八体弘布，子母分施。天地定位，山泽通气，雷风相薄，水火不相射。中五立极，临制四方，背一面九，三七居旁，二八四六，纵横纪纲。阳以相阴，阴以含阳。阳生于阴，柔生于刚。阴德弘济，阳德顺昌。是故阳本阴，阴育阳，天依形，地附气。此之谓化始。
中卷
经曰：天有五星，地有五行。天分星宿，地列山川。气行于地，形丽于天。因形察气，以立人纪。紫微天极，太乙之御，君临四正，南面而治。天市春宫，少微西掖。太微南垣，旁照四极。四七为经，五德为纬，运干坤舆，垂光乾纪。七政枢机，流通终始。地德上载，天光下临。阴用阳朝，阳用阴应。阴阳相见，福禄永贞。阴阳相乘，祸咎踵门。天之所临，地之所盛。形止气畜，万物化生。气感而应，鬼福及人。是故天有象，地有形，上下相须而成一体。此之谓化机。
下卷
经曰：无极而太极也。理寓于气，气囿于形。日月星宿，刚气上腾。山川草木，柔气下凝。资阳以昌，用阴以成。阳德有象，阴德有位。地有四势，气从八方。外气行形，内气止生。乘风则散，界水则止。是故顺五兆，用八卦，排六甲，布八门，推五运，定六气，明地德，立人道，因变化，原终始。此之谓化成。
此經原本黃石公授赤松子祕鑰，為地理理法之祖。類分化始、化機、化成三卷。理顯法微，非淺學所能悟入。其辨正所集曾公序、楊公奧語、天玉、寶照四篇，皆發明此經精義。前蔣公補傳，理數全剖，而於地理作法及三卷節目均隱而不露，以致後人不得其門而入，邪說紛紛，由此起也。今特將地理作法，及三卷節目剖明切指，更增讀法，庶學者不為邪說所誘耳。
讀青囊經，宜先講易，研考河圖洛書一奇一耦，對待生成合化之數；太極兩儀四象；先後天八卦錯綜抽換中爻象義之理法，方有下手處。
讀青囊經，先觀三卷大旨，上卷化始，為天地開闢之道；中卷化機，為天地動靜之道；下卷化成，為天地生成之道。然後知地理理氣作用根源。
讀青囊經，又宜先訪明師得受地理真法，而後知三卷節目。上卷首節，總起元空大卦，雌雄配偶之道；次節指明元空之法；三節指明雌雄之法。中卷首節，總起地理之道，原三才一貫，足明元空雌雄，並起下挨星本原；次節指明挨星之法，三節總起元空、雌雄、挨星合用之妙；四節總論元空、雌雄、挨星靈應之理。下卷首節，總起元空、雌雄、挨星合用，隨處可以立極安宅。正楊公謂隨手拈來皆是妙用之義也。二節指明城門一法；三節指明太歲一法及扶龍氣一法。而地理理氣之道備矣。
讀青囊經，知得三卷節目，得受元空、雌雄、挨星、城門、太歲、扶補六箇真法，而後蔣公所集，青囊序、青囊奧語、天玉、寶照四篇之祕隱語，有豁然貫通者，若能融會，不特為地理之精，尤得性理之道矣。
讀青囊經，能得元空、雌雄、挨星、城門、太歲、扶補之道，方知古聖人窮理立法，層次分明，原始要終，作一宅有不可缺一者。
讀青囊經，又宜參看性理諸書，以究理之精蘊，庶理精，則法密；法密，則作用無差誤。而亦可得身心性命之學。
上卷經曰
天尊地卑，陽奇陰偶。一六共宗；二七同道；三八為朋；四九為友；五十同途。五兆生成，流行終始。
天地之始，始於無形。無形何測？有氣在焉。其氣何測？有理在焉。其理何測？有數在焉。其數何測？有象在焉。其象何測？有法在焉。大聖人作易，以法天地之道，以明陰陽之理。馬圖龜書皆以昭象數之跡，故理明而數立，數立而象懸，象懸而法齊，法齊而理彰，理彰而萬物得有所定。是以陰陽萬物之準，皆由一理一法處之，豈地理一道可能外。且地理道出三才理原一貫，法無二門，笑容立說紛紛，彼此爭詡，故此倡明理法之源，以開萬世之昧。天地者，陰陽也。尊卑者，陰陽之序也。陰陽者，理也。奇耦者，數也。陰陽之理有對待，藉奇耦參伍之數：天一、地二、天三、地四、天五、地六、天七、地八、天九、地十。似兄弟相得之象而對待之。陰陽之理有交合，藉奇耦生成之數：一六共宗、二七同道、三八為朋、四九為友、五十同途。似夫婦配偶之象而交合之。然對待之理，其數在參伍，則有闔闢之體焉；交合之理，其數在生成，則有五行之兆焉。自闔闢之體立。則奇耦之數均，尊卑之序不混，天地之道大彰；自五行之兆成，則生成之數具，天地之機自萌，陰陽之氣相感。序不混則倫常不乖；道大彰則綱紀永賴；機自萌則造化纍出；氣相感則終始流行。倫常不乖，則尊卑之序，萬世昭列。綱紀永賴，則天地之道，終古復週。造化纍出，則天地之機，無有窮止。終始流行，則陰陽之氣，無有休息。地理之源，演經立義，而元空、雌雄之理法在所始也。
八體宏佈，子母分施。天地定位，山澤通氣，雷風相薄，水火不相射。中五立極，臨制四方，背一面九，三七居旁，二八四六，縱橫紀綱。
八體，即天地、山澤、雷風、水火八卦分配之體，宏佈八方之位。子母，亦天地、山澤、雷風、水火之序，分施於三路之間。此為先天卦位，本於河圖之數而作也，而一九、三七、二八、四六，縱橫十五，綱紀不雜，為洛書之數。聖人以一坎、二坤、三震、四巽、五中、六乾、七兌、八艮、九離隸之。此為後天卦位，本於洛書之數而定也。中五者，河洛皆以中五居中而立極也。極者，極也。陰陽八卦五行之根也。自中五立極，而四方方可臨制，四方臨制，方有四維界焉，八方立焉，八體佈焉，子母施焉，陰陽八卦之交感會焉，生成五行之化機萌焉。而元空之理以此為根源。所謂元空者，至元、至妙、至空、至極，大而宇宙之間生成佈滿；小而微忽之地造化無窮，合大學中庸之道，一理相貫。當其無形之氣，其氣渾然已成；當其有形之體，其體秩然有象。氣無一息不流行，體無一息不交媾，有天地尊卑陰陽闔闢之象，有剛柔老少子母次序之列，而其法，自天地定位之後，陰陽迭更，奇耦錯綜，二五妙合，抽出日月以歸本位。然後風雷、水火、山澤升降往來於兩大之間，其中中五立極，臨制四方，洛書一九、三七、二八、四六、縱橫十五之位，形氣變化，無有極極，真元空也。學者會此真寶，始知其味無窮也。
陽以相陰，陰以含陽。陽生於陰，柔生於剛。陰德宏濟，陽德順昌。是故陽本陰，陰育陽。天依形，地附氣。此謂之化始。
氣之行於天者，陰陽也。質之具於地者，剛柔也。陰陽剛柔一也，皆在一氣一質言之。陰陽乃無形之氣，藉剛柔之質而成體。剛柔乃有形之質，藉陰陽之氣而成性。陽剛陰柔，天地之大經也。蓋天之用在陰陽，陽貴而陰賤，陽之貴不在陽，而在陰，陰中之陽乃真陽也。故陽在陰之中，陰為之含，陽為之相，非遽論陽定為陰相。所云陽以相陰者，原陰中有真陽之相；陰以含陽者，原陽在陰中，即陽自陰始，陽自陰生，乃太極靜而動，動而生陽之謂。至陽動，則陽司化育之權，陽之所司，陰以助之，故陽貴而陰賤也。而地之用在剛柔，天之陽貴陰賤，地必貴剛而賤柔。剛之貴亦不在剛，而在柔。柔中有剛乃得濟也。然剛在柔之中，必剛生於柔，而反言柔生於剛者，原謂無形之氣，至剛至陽，故能發育萬物。有形之質，至柔至陰，故能孕載萬物。無形之氣，雖至陽至剛，卻無形可見，雖剛亦柔矣。有形之質，雖至陰至柔，卻有形可見，雖柔亦剛矣。是以無形之柔氣，常依有形之剛質；有形之剛質，常附無形之柔氣。斯化育生機，終始勿極。正蔣公所謂：質生氣，氣還生質。故曰柔生於剛也。柔生於剛，則剛必資乎柔，斯剛柔相濟，地之質方具，天之氣方行。而陰陽剛柔之德合矣。故陰之德，柔順端斂，能助乎陽，宏濟造化。陽之德，剛建中正，能親乎陰，順昌生育。由是天地之道立矣。是故，天地之道，陽常本於陰，即天之氣，常依地之形，而天非廓然之天也。陰常育乎陽，即地之形常附天之氣，而地非塊然之地也。此所以為化始之道也。而雌雄之源，交姤之理，在所取象而立法焉。所謂雌雄之義者，即對待交合之情，陽剛陰柔之顯象也。雌無雄不配，雄無雌不偶。所言雌雄之法旨者，以剛柔成象之質，測陰陽交姤之氣。以陰陽交姤之氣，求剛柔成象之質。明陰陽剛柔交姤之道，而雌雄之旨得矣。想天之用在陰陽，而陰自為陰，陽自為陽，陰不可混陽，而自含乎陽。陽不可混陰，而自相乎陰。地之用在剛柔，而剛自為剛，柔自為柔，剛不可混柔，而自得乎柔。柔不可混剛，而自生乎剛。氣之陽德，必得陰以宏濟。氣之陰德，必得陽以順昌。是故，觀陽則不必更觀其陰，而知必有陰以耦之。觀陰則不必更觀其陽，而知必有陽以配之。天之陰氣，必地之柔質以應之。天之陽氣，必地之剛質以應之，而天始有依。地之剛質，必天之陽氣以應之，地之柔質，必天之陰氣以應之，而地始可附。此皆釋雌雄之義也。上所謂尊卑、奇耦發雌雄之象；八卦、子母發雌雄之序。雌雄有一定之所，無一定之隅，須識元空大卦之源，陰陽剛柔之道，而後可得矣。此以上皆論天地無形之氣，為化始之氣，因氣窮理，因理窮數，因數窮象，因象立法，因法彰理。所以生天地者，此理此法。生萬物者，亦此理此法。理通一貫，法道三才，豈容地理家立說紛紛，彼此爭詡者耶。
中卷經曰
天有五星，地有五行。天分星宿，地列山川。氣行於地，形麗於天。因形察氣，以立人紀。
天地之機，機伏於形，有形寓無形之氣，成象成形，斯機動焉。大聖人畫卦作易，仰觀俯察，以立三才之道。推源立天之道，曰陰與陽；立地之道，曰柔與剛；立人之道，曰仁與義。陰陽成象，剛柔成質，仁義成德，雖道別三才，其理一貫。蓋陰陽之象，成於天者：天有五氣，凝精於上者，曰星。剛柔之質，成於地者：地有五氣，流結於下者，曰行。仁義之德，成於人者：人有五性，混合於中者，曰常。五星之精，在天分光列象，而星宿由是周羅。五行之質，在地成形列體，而山川由是佈滿。仁義之德，在人植紀整綱而秀靈，由是鍾毓。是故，天有是象，而地即有是形。地有是形，而天即有是象。人稟天地形氣之所生，而人即有是德，有是德，方與天地形氣無虧。然地非列宿之象，而形常麗乎列宿。天亦非山川之形，而氣常行乎山川。人非星宿山川之體，而德常配乎天地。天氣地形，兩相交感，而人寓乎形氣交感之間，則鐘靈毓秀以無窮矣。聖人因形之所呈，以察氣之所稟，察氣之所稟，以因形之所呈。即有是形，察是氣；有是氣，因是形。形也，氣也，合而一者也。若有是氣，而無是形，氣亦死氣。有是形，而無是氣，形亦死形。形氣感通，機萌無已，而人紀方立，地理之理，即人紀一端。人生受天之氣，依地之形。氣有陰陽，則形有雌雄。氣有往來，則形有順逆。氣有盛衰，則形有生死。氣有闔闢，則形有尊卑。氣有交姤，則形有配合。氣有促舒，則形有壽殀。氣有清濁，則形有善惡。氣有厚薄，則形有大小。此理既明，而地理之道得矣。
紫微天極，太乙之御，君臨四正，南面而治。天市東宮，少微西掖，太微南垣，旁照四極。四七為經，五德為緯，運斡坤輿，垂光乾紀。七政樞機，流通終始。
紫微垣居北，天之極也，太乙之御也，君之象也，南面而治天下。孔子所謂居其所，而眾星拱之。臨四正者，東有天市，西有少微，南有太微，帶本垣而為四正，以鎮四極。四極有四方，四方有蒼龍、白虎、朱鳥、元武四象，各帶七宿分野。而七宿，即七政樞機。分佈四方，每方各具一七政，總為二十八宿，以定天地之經。星宿之緯，雖佈四方，而纏渾天三百六十度，已備八卦二十四山之象矣。自經星立極，而日月五星往來如緯，以成元象。正蔣公謂一經一緯，真陰陽之交道也。於是七政流行，運則旋斡坤輿。地之體結束而安其中，光則大垂乾紀。天之體環周而固於外，此七政樞機，元氣流通，包羅六合，原無始終也。而挨星之法，由是而起。所謂挨星者，天之星宿下臨於地，地之山川上應於天，及天分星宿，地列山川，氣形於地，形麗於天之道也。然星宿之列象，其氣無歸，得北極之樞以統之，使氣一團凝結不散。山川之成形，其質無定，得九疇之範以率之，使質一團凝聚不離。氣有所歸，質有所定，質定則氣歸，氣歸則質定，氣質混合不散不離，真天地交泰，陰陽合德者也。想北極與九疇相配，乃天地陰陽自然之生成，北極七曜，戴左右而增為九，混凝於氣者，則為五星。九疇九宮虛中五而含為十，混凝於氣者，則合為五行。五星與五行合濟以成德緯，行四七經度之間，其中日月往來，水火升降，光乾運坤，一氣上下相接無終始，亦無休息，八荒遍及，無微不至，真挨星也，學者味此，其妙不可勝言。
地德上載，天光下臨。陰用陽朝，陽用陰應。陰陽相見，福祿永貞；陰陽相乘，禍咎踵門。天之所臨，地之所盛。形止氣蓄，萬物化生。
地有形之體也，天無形之氣也。有形者，氣之所成，而即以載氣。無形者，氣之所運，而即以寓體。是故，氣行於天，而載之者地。地附天，方以成德。體列於地，而臨之者天。天依地，方以垂光。然氣行於天，氣本陽也。體列於地，體本陰也。陰體宜用陽氣朝之，斯地得所，而天氣方歸。陽氣宜用陰體應之，斯天得所，而地體方列。天氣地形兩相交合，則為相見。相見則福祿永貞。天氣地形兩相反逆，則為相乘。相乘則禍咎踵門。且天之氣無往不臨，地之體無往不盛，必於地之形止，而氣方蓄。亦必於天之氣蓄，而形方止。形止氣蓄，天地自然之交會，非形止，而後氣蓄。亦非氣蓄，而後形止。蓋形，地之陰也。陰不孤陰，必見天之氣而始止；氣，天之陽也。陽不獨陽，必得地之形而始蓄，即陰陽相見之謂也。形止氣蓄，而後萬物生機，有不期然而見也。茍為孤陰獨陽，則形不止而氣不蓄。即天不交，而地不會，陰陽各自相乘，萬物焉有生理。所以禍福殊途，只間一髮可不慎歟！地理三才一貫之心法，其本卷所云挨星；上卷所云元空雌雄之理法妙用，皆在一形一氣，一止一蓄之中。而形止氣蓄四字，乃三卷綱領，妙諦莫盡，非能畢洩，學者宜重思之。
氣感而應，鬼福及人。是故，天有象，地有形，上下相須而成一體，此之謂化機。
自形止氣蓄之後，天之氣與地之形合一，則所葬之骨，亦與天地之形氣合一。合一則有感，有感則有應，其應則死骨蔭而生人福。若天之氣與地之形不交，則所葬之骨，亦與天地之形氣不交。不交則有感，有感則有應，其應則死骨朽而生人禍。或謂禍福之感，乃死骨自生，不知死骨無靈，借山川之靈以為靈；山川無主，借死骨之主以為主。以無靈之死骨，葬有靈之山川，則無靈而化為有靈；以無主之山川，藏有主之死骨，則無主化為有主。山川有靈，無主不應，死骨有主，無靈不鍾。山川死骨合成一體，所以氣感而應，鬼福及人。然山川何靈，得天地陰陽之氣所感以為靈；死骨何主，得天地陰陽之形所結而為主。山川之靈，何以靈？其靈應禍福之機；死骨之主，何以主？其主載禍福之柄。山川之氣亦非有意生禍福，而禍福自有機而出焉。適與天地陰陽之氣，相遇於窅冥之中。夫有所流通焉，夫有所閉塞焉，遂使天地陰陽之氣，與骨為一，而禍福乃勃然感爾。亦如天地生萬物，天地陰陽之氣，非有意生萬物，而萬物自有機焉。適與天地陰陽之氣，相值於恍惚之間。夫有所綢繆焉，夫有所包孕焉，遂使天地陰陽之氣，與物為一。而萬物亦勃然感爾。地理化機之道，交有如是。是故，化機之道，原本天有象，列宿得天地之氣，而生於天，列宿與天為一體也；地有形，山川得地之體，而結於地，山川與地為一體也。天之象，地之形，上下相須，合成一體。於渺冥之間，形氣交融，有不求而生機畢露者。此謂之化機。
下卷經曰
無極而太極也。理寓於氣，氣囿於形。日月星宿，剛氣上騰。山川草木，柔氣下凝。資陽以昌，用陰以成。陽德有象，陰德有位。
天地之成，在於一氣一形。氣則化始，形則化機，始機合化，其化成矣。然氣之化始，始於無極；形之化機，機於太極。化始而後化機，即無極而太極也。故此指出無極而太極，總結上卷、中卷，化始化機之道。蓋無極即太極也，太極即無極也，非太極之外復有無極，言太極則無極可知。所謂無極而太極者，無極乃太極渾然之性，本無有物，則無物不在其中，量包天地，無有極極。而太極乃無極所受之命，為一理之源，萬化之祖。大而天地陰陽，統一太極；小而天地萬物，各具一太極。有一太極，即有一無極在焉。太極之化無窮，太極之源本一。所以，理寓於氣，氣一極也；氣囿於形，形一極也；以至於天之日月星宿，剛氣上騰，剛一極也；地之山川草木，柔氣下凝，柔一極也；地之山川草木，資陽以昌，資一極也；天之日月星宿，用陰以成，用一極也。太極之象無盡，太極之位不一，當於陰陽有象有位之中立極，方以成德。德者，一也，萬殊同歸於一也。以是知始機合化，化成之道。非化機之外，復有化始一道。有一化機，即有一化始在焉。言化機，則化始可知。化始者，即化機之氣也，化機者，即化始之形也。形無氣不動，氣無形不成，言形，則氣即寓焉；言氣，則形即寓焉。形氣不離，則始機合一，其化化生生，莫可終止，所謂無極而太極也。地理通此一竅，則化始化機思過半矣。以上所云元空、雌雄、挨星合用之妙，盡在於此。以下之城門、太歲理法之源，亦在於斯。
地有四勢，氣從八方。外氣行形，內氣止生。乘風則散，界水則止。
此承上太極而言。地無四勢，太極乘之為四勢；氣無八方，太極御之為八方。四勢乃河圖之形，八方乃洛書之氣，皆太極象位之主。一氣一形，極極無定，非元空、雌雄、挨星立法，莫能定也。然定者，四勢之外，各得陰陽配偶之形，八方之外，各得天地交會之氣，於是外氣行形，而更於四勢八方之內，形止氣生，方不為傳舍過客。所謂內氣止生者，乃四勢八方之形氣，皆招攝翕聚乎此。是一止，則無所不止，一生，則無所不生，真太極也。而止生之法，在於一風一水，風，氣也，屬陽；水，形也，屬陰。一陰一陽，一形一氣，宜得太極位置，方有界止，但風不可乘，乘風則散；水當宜界，界水則止。散則內氣不生，雖外有形氣，而莫能歸焉。止則內氣含蓄，縱外無形氣，亦可暫息焉。總宜得其位置之法。則止者自止，生者自生，即乘者不乘，界者可界，此城門一訣之源。即寶照所謂城門一訣最為良，識得五星城門訣，立宅安墳大吉昌也。所謂城門者，界止之地，如城而有門，可開可閤，開則形氣流通，閤則形氣止蓄，即乾坤閤闢之道。非俗以水口作城門，及入首作城門，明堂界合處作城門之謬說也。城門緊要地，不可不慎，有似邦國修築城牆，圍數萬生靈，止係一門衛之之義。古人立法取名，極為鄭重。城門一訣，在風水陰陽界合之間，陽公有父子雖親，不肯說之語。豈筆所能盡露。其旨學者須得明師授之，若不得此一訣，雖元空、雌雄、挨星合法、皆不能濬發靈機矣。
是故，順五兆、用八卦、排六甲、布八門、推五運、定六氣、明地德，立人道，原終始，此之謂化成。
地理自城門之後，理稍定矣，而法尚未全。當審五星正變之形，立其體，以辨美惡，所謂順五兆也。審八方衰旺之氣，立其應，以識成敗遲速，所謂用八卦也。審六甲紀年之運，以卜災祥，所謂排六甲也。審八方開閤之氣，以知生死，所謂布八門也。此指明太歲一訣，即天玉所謂更看太歲是何神，立地見分明也。所謂太歲者，乃禍福來去年命之道，使法不明，即得元空、雌雄、挨星、城門，可知禍福，而速遲年命之應，則不能知。此法明，而地理之妙用全矣。又貴選日授時，以旺龍氣。而選授之法甚廣，求其旺者，莫如推五運、定六氣，五運即五紀盈虛之歲，六氣即六候代謝之令。能明此，而得天地正旺之氣，以蔭龍氣，其福未有不速者也。於是五法俱備，五德俱全，而又選授合法，則地德明，而乾坤毓秀，山嶽鍾靈，聖賢豪傑，相繼而出斯。人道賴以立，天地賴以昌，聖人開物成務，未有大於此者，此謂之化成。
上卷
经曰: 天尊地卑，阳奇阴偶。一共六宗，二七同道，三八为朋，四九为友，五十同途。阖辟奇偶，五兆生成，流行终始。八体弘布，子母分施。天地定位，山泽通气，雷风相薄，水火不相射。中五立极，临制四方，背一面九，三七居旁，二八四六，纵横纪纲。阳以相阴，阴以含阳。阳生于阴，柔生于刚。阴德弘济，阳德顺昌。是故阳本阴，阴育阳，天依形，地附气。此之谓化始。
Thượng quyển
Kinh viết: thiên tôn địa ti， dương kì âm ngẫu。 nhất cộng lục tông， nhị thất đồng đạo， tam bát vi bằng， tứ cửu vi hữu， ngũ thập đồng đồ。 hạp tích kì ngẫu， ngũ triệu sanh thành， lưu hành chung thủy。 bát thể hoằng bố， tử mẫu phân thi。 thiên địa định vị， san trạch thông khí， lôi phong tương bạc， thủy hỏa bất tương xạ。 trung ngũ lập cực， lâm chế tứ phương， bối nhất diện cửu， tam thất cư bàng， nhị bát tứ lục， túng hoành kỉ cương。 dương dĩ tương âm, âm dĩ hàm dương。 dương sanh vu âm， nhu sanh vu cương。 âm đức hoằng tể， dương đức thuận xương。 thị cố dương bổn âm， âm dục dương， thiên y hình， địa phụ khí。 thử chi vị hóa thủy。
中卷
经曰：天有五星，地有五行。天分星宿，地列山川。气行于地，形丽于天。因形察气，以立人纪。紫微天极，太乙之御，君临四正，南面而治。天市春宫，少微西掖。太微南垣，旁照四极。四七为经，五德为纬，运干坤舆，垂光乾纪。七政枢机，流通终始。地德上载，天光下临。阴用阳朝，阳用阴应。阴阳相见，福禄永贞。阴阳相乘，祸咎踵门。天之所临，地之所盛。形止气畜，万物化生。气感而应，鬼福及人。是故天有象，地有形，上下相须而成一体。此之谓化机。
Trung quyển
Kinh viết： thiên hữu ngũ tinh， địa hữu ngũ hành。 thiên phân tinh túc， địa liệt san xuyên。 khí hành vu địa， hình lệ vu thiên。 nhân hình sát khí， dĩ lập nhân kỉ。 tử vi thiên cực， thái ất chi ngự， quân lâm tứ chánh， nam diện nhi trị。 thiên thị xuân cung， thiểu vi tây dịch。 thái vi nam viên， bàng chiếu tứ cực。 tứ thất vi kinh， ngũ đức vi vĩ， vận can khôn dư， thùy quang can kỉ。 thất chánh xu ki， lưu thông chung thủy。 địa đức thượng tái， thiên quang hạ lâm。 âm dụng dương triêu， dương dụng âm ứng。 âm dương tương kiến， phúc lộc vĩnh trinh。 âm dương tương thừa， họa cữu chủng môn。 thiên chi sở lâm， địa chi sở thịnh。 hình chỉ khí súc， vạn vật hóa sanh。 khí cảm nhi ứng， quỷ phúc cập nhân。 thị cố thiên hữu tượng， địa hữu hình， thượng hạ tương tu nhi thành nhất thể。 thử chi vị hóa ki。
下卷
经曰：无极而太极也。理寓于气，气囿于形。日月星宿，刚气上腾。山川草木，柔气下凝。资阳以昌，用阴以成。阳德有象，阴德有位。地有四势，气从八方。外气行形，内气止生。乘风则散，界水则止。是故顺五兆，用八卦，排六甲，布八门，推五运，定六气，明地德，立人道，因变化，原终始。此之谓化成。
Hạ quyển
Kinh viết： vô cực nhi thái cực dã。 lí ngụ vu khí， khí hữu vu hình。 nhật nguyệt tinh túc， cương khí thượng đằng。 san xuyên thảo mộc， nhu khí hạ ngưng。 tư dương dĩ xương， dụng âm dĩ thành。 dương đức hữu tượng， âm đức hữu vị。 địa hữu tứ thế， khí tòng bát phương。 ngoại khí hành hình， nội khí chỉ sanh。 thừa phong tắc tán， giới thủy tắc chỉ。 thị cố thuận ngũ triệu， dụng bát quái， bài lục giáp， bố bát môn， thôi ngũ vận， định lục khí， minh địa đức， lập nhân đạo， nhân biến hóa， nguyên chung thủy。 thử chi vị hóa thành。
青囊經
此經原本黃石公授赤松子祕鑰，為地理理法之祖。類分化始、化機、化成三卷。理顯法微，非淺學所能悟入。其辨正所集曾公序、楊公奧語、天玉、寶照四篇，皆發明此經精義。前蔣公補傳，理數全剖，而於地理作法及三卷節目均隱而不露，以致後人不得其門而入，邪說紛紛，由此起也。今特將地理作法，及三卷節目剖明切指，更增讀法，庶學者不為邪說所誘耳。
thanh nang kinh
Thử kinh nguyên bổn hoàng thạch công thụ xích tùng tử bí thược， vi địa lí lí pháp chi tổ。 loại phân hóa thủy、 hóa ki、 hóa thành tam quyển。 lí hiển pháp vi， phi thiển học sở năng ngộ nhập。 kì biện chánh sở tập tằng công tự、 dương công áo ngữ、 thiên ngọc、 bảo chiếu tứ thiên， giai phát minh thử kinh tinh nghĩa。 tiền tương công bổ truyền， lí sổ toàn phẫu， nhi ư địa lí tác pháp cập tam quyển tiết mục quân ẩn nhi bất lộ， dĩ trí hậu nhân bất đắc kì môn nhi nhập， tà thuyết phân phân， do thử khởi dã。 kim đặc tương địa lí tác pháp， cập tam quyển tiết mục phẫu minh thiết chỉ， canh tăng độc pháp， thứ học giả bất vi tà thuyết sở dụ nhĩ。
讀青囊經，宜先講易，研考河圖洛書一奇一耦，對待生成合化之數；太極兩儀四象；先後天八卦錯綜抽換中爻象義之理法，方有下手處。
讀青囊經，先觀三卷大旨，上卷化始，為天地開闢之道；中卷化機，為天地動靜之道；下卷化成，為天地生成之道。然後知地理理氣作用根源。
Độc thanh nang kinh， nghi tiên giảng dịch， nghiên khảo hà đồ lạc thư nhất kì nhất ngẫu， đối đãi sanh thành hợp hóa chi sổ； thái cực lưỡng nghi tứ tượng； tiên hậu thiên bát quái thác tống trừu hoán trung hào tượng nghĩa chi lí pháp， phương hữu hạ thủ xử。
Độc thanh nang kinh， tiên quan tam quyển đại chỉ， thượng quyển hóa thủy， vi thiên địa khai tịch chi đạo； trung quyển hóa ki， vi thiên địa động tĩnh chi đạo； hạ quyển hóa thành， vi thiên địa sanh thành chi đạo。 nhiên hậu tri địa lí lí khí tác dụng căn nguyên。
讀青囊經，又宜先訪明師得受地理真法，而後知三卷節目。上卷首節，總起元空大卦，雌雄配偶之道；次節指明元空之法；三節指明雌雄之法。中卷首節，總起地理之道，原三才一貫，足明元空雌雄，並起下挨星本原；次節指明挨星之法，三節總起元空、雌雄、挨星合用之妙；四節總論元空、雌雄、挨星靈應之理。下卷首節，總起元空、雌雄、挨星合用，隨處可以立極安宅。正楊公謂隨手拈來皆是妙用之義也。二節指明城門一法；三節指明太歲一法及扶龍氣一法。而地理理氣之道備矣。
Độc thanh nang kinh， hựu nghi tiên phóng minh sư đắc thụ địa lí chân pháp， nhi hậu tri tam quyển tiết mục。 thượng quyển thủ tiết， tổng khởi nguyên không đại quái， thư hùng phối ngẫu chi đạo； thứ tiết chỉ minh nguyên không chi pháp； tam tiết chỉ minh thư hùng chi pháp。 trung quyển thủ tiết， tổng khởi địa lí chi đạo， nguyên tam tài nhất quán， túc minh nguyên không thư hùng， tịnh khởi hạ ai tinh bổn nguyên； thứ tiết chỉ minh ai tinh chi pháp， tam tiết tổng khởi nguyên không、 thư hùng、 ai tinh hợp dụng chi diệu； tứ tiết tổng luận nguyên không、 thư hùng、 ai tinh linh ứng chi lí。 hạ quyển thủ tiết， tổng khởi nguyên không、 thư hùng、 ai tinh hợp dụng， tùy xử khả dĩ lập cực an trạch。 chánh dương công vị tùy thủ niêm lai giai thị diệu dụng chi nghĩa dã。 nhị tiết chỉ minh thành môn nhất pháp； tam tiết chỉ minh thái tuế nhất pháp cập phù long khí nhất pháp。 nhi địa lí lí khí chi đạo bị hĩ。
讀青囊經，知得三卷節目，得受元空、雌雄、挨星、城門、太歲、扶補六箇真法，而後蔣公所集，青囊序、青囊奧語、天玉、寶照四篇之祕隱語，有豁然貫通者，若能融會，不特為地理之精，尤得性理之道矣。
讀青囊經，能得元空、雌雄、挨星、城門、太歲、扶補之道，方知古聖人窮理立法，層次分明，原始要終，作一宅有不可缺一者。
讀青囊經，又宜參看性理諸書，以究理之精蘊，庶理精，則法密；法密，則作用無差誤。而亦可得身心性命之學。
上卷經曰
天尊地卑，陽奇陰偶。一六共宗；二七同道；三八為朋；四九為友；五十同途。五兆生成，流行終始。
Độc thanh nang kinh， tri đắc tam quyển tiết mục， đắc thụ nguyên không、 thư hùng、 ai tinh、 thành môn、 thái tuế、 phù bổ lục cá chân pháp， nhi hậu tương công sở tập， thanh nang tự、 thanh nang áo ngữ、 thiên ngọc、 bảo chiếu tứ thiên chi bí ẩn ngữ， hữu hoát nhiên quán thông giả， nhược năng dung hội， bất đặc vi địa lí chi tinh， vưu đắc tính lí chi đạo hĩ。
Độc thanh nang kinh， năng đắc nguyên không、 thư hùng、 ai tinh、 thành môn、 thái tuế、 phù bổ chi đạo， phương tri cổ thánh nhân cùng lí lập pháp， tằng thứ phân minh， nguyên thủy yếu chung， tác nhất trạch hữu bất khả khuyết nhất giả。
Độc thanh nang kinh， hựu nghi tham khán tính lí chư thư， dĩ cứu lí chi tinh uẩn， thứ lí tinh， tắc pháp mật； pháp mật， tắc tác dụng vô sai ngộ。 nhi diệc khả đắc thân tâm tính mệnh chi học。
Thượng quyển kinh viết
Thiên tôn địa ti， dương kì âm ngẫu。 nhất lục cộng tông； nhị thất đồng đạo； tam bát vi bằng； tứ cửu vi hữu； ngũ thập đồng đồ。 ngũ triệu sanh thành， lưu hành chung thủy。
天地之始，始於無形。無形何測？有氣在焉。其氣何測？有理在焉。其理何測？有數在焉。其數何測？有象在焉。其象何測？有法在焉。大聖人作易，以法天地之道，以明陰陽之理。馬圖龜書皆以昭象數之跡，故理明而數立，數立而象懸，象懸而法齊，法齊而理彰，理彰而萬物得有所定。是以陰陽萬物之準，皆由一理一法處之，豈地理一道可能外。且地理道出三才理原一貫，法無二門，笑容立說紛紛，彼此爭詡，故此倡明理法之源，以開萬世之昧。天地者，陰陽也。尊卑者，陰陽之序也。陰陽者，理也。奇耦者，數也。陰陽之理有對待，藉奇耦參伍之數：天一、地二、天三、地四、天五、地六、天七、地八、天九、地十。似兄弟相得之象而對待之。陰陽之理有交合，藉奇耦生成之數：一六共宗、二七同道、三八為朋、四九為友、五十同途。似夫婦配偶之象而交合之。然對待之理，其數在參伍，則有闔闢之體焉；交合之理，其數在生成，則有五行之兆焉。自闔闢之體立。則奇耦之數均，尊卑之序不混，天地之道大彰；自五行之兆成，則生成之數具，天地之機自萌，陰陽之氣相感。序不混則倫常不乖；道大彰則綱紀永賴；機自萌則造化纍出；氣相感則終始流行。倫常不乖，則尊卑之序，萬世昭列。綱紀永賴，則天地之道，終古復週。造化纍出，則天地之機，無有窮止。終始流行，則陰陽之氣，無有休息。地理之源，演經立義，而元空、雌雄之理法在所始也。
Thiên địa chi thủy， thủy ư vô hình。 vô hình hà trắc？ hữu khí tại yên。 kì khí hà trắc？ hữu lí tại yên。 kì lí hà trắc？ hữu sổ tại yên。 kì sổ hà trắc？ hữu tượng tại yên。 kì tượng hà trắc？ hữu pháp tại yên。 đại thánh nhân tác dịch， dĩ pháp thiên địa chi đạo， dĩ minh âm dương chi lí。 mã đồ quy thư giai dĩ chiêu tượng sổ chi tích， cố lí minh nhi sổ lập， sổ lập nhi tượng huyền， tượng huyền nhi pháp tề， pháp tề nhi lí chương， lí chương nhi vạn vật đắc hữu sở định。 thị dĩ âm dương vạn vật chi chuẩn， giai do nhất lí nhất pháp xử chi， khởi địa lí nhất đạo khả năng ngoại。 thả địa lí đạo xuất tam tài lí nguyên nhất quán， pháp vô nhị môn， tiếu dong lập thuyết phân phân， bỉ thử tranh hủ， cố thử xướng minh lí pháp chi nguyên， dĩ khai vạn thế chi muội。 thiên địa giả， âm dương dã。 tôn ti giả， âm dương chi tự dã。 âm dương giả， lí dã。 kì ngẫu giả， sổ dã。 âm dương chi lí hữu đối đãi， tạ kì ngẫu tham ngũ chi sổ： thiên nhất、 địa nhị、 thiên tam、 địa tứ、 thiên ngũ、 địa lục、 thiên thất、 địa bát、 thiên cửu、 địa thập。 tự huynh đệ tương đắc chi tượng nhi đối đãi chi。 âm dương chi lí hữu giao hợp， tạ kì ngẫu sanh thành chi sổ： nhất lục cộng tông、 nhị thất đồng đạo, tam bát vi bằng、tứ cửu vi hữu、 ngũ thập đồng đồ。 tự phu phụ phối ngẫu chi tượng nhi giao hợp chi。 nhiên đối đãi chi lí， kì sổ tại tham ngũ， tắc hữu hạp tịch chi thể yên； giao hợp chi lí， kì sổ tại sanh thành， tắc hữu ngũ hành chi triệu yên。 tự hạp tịch chi thể lập。 tắc kì ngẫu chi sổ quân， tôn ti chi tự bất hỗn， thiên địa chi đạo đại chương； tự ngũ hành chi triệu thành， tắc sanh thành chi sổ cụ， thiên địa chi ki tự manh， âm dương chi khí tương cảm。 tự bất hỗn tắc luân thường bất quai； đạo đại chương tắc cương kỉ vĩnh lại； ki tự manh tắc tạo hóa luy xuất； khí tương cảm tắc chung thủy lưu hành。 luân thường bất quai， tắc tôn ti chi tự， vạn thế chiêu liệt。 cương kỉ vĩnh lại， tắc thiên địa chi đạo， chung cổ phục chu。 tạo hóa luy xuất， tắc thiên địa chi ki， vô hữu cùng chỉ。 chung thủy lưu hành， tắc âm dương chi khí， vô hữu hưu tức。 địa lí chi nguyên， diễn kinh lập nghĩa， nhi nguyên không、 thư hùng chi lí pháp tại sở thủy dã。
Cái chân chính là:
khôn nhâm ất văn khúc tòng đầu xuất,
cấn bính tân vị vị thị liêm trinh,
tốn canh quý tẫn thị vũ khúc vị,
kiền giáp đinh tham lang nhất lộ hành.
Nguyên lý của 4 câu trên đều hoàn toàn căn cứ vào Tam Hợp.
Cục Thủy Thổ: Sinh tại Khôn Thân, Vượng tại Nhâm Tý, Mộ tại Ất Thìn, cho nên
Khôn Nhâm Ất (Thân Tý Thìn) đều là Văn Khúc Thủy
Cục Hỏa: Sinh tại Cấn Dần, Vượng tại Bính Ngọ, Mộ tại Tân Tuất, cho nên Cấn Bính Tân (Dần Ngọ Tuất) đều là Liêm Trinh Hỏa
Cục Kim: Sinh tại Tốn Tỵ, Vượng tại Canh Dậu, Mộ tại Quý Sửu, cho nên Tốn Canh Quý (Tỵ Dậu Sửu) đều là Vũ Khúc Kim
Cục Mộc: Sinh tại Càn Hợi, Vượng tại Giáp Mão, Mộ tại Đinh Mùi, cho nên Càn Giáp Đinh (Hợi Mão Mùi) đều là Tham Lang Mộc.
Bàn đến vấn đề Kim Long, Thìn Tuất Sửu Mùi là Cang Lâu Ngưu Quỷ của 24 Tú, đều là Kim, cho nên Kim Long của Tam Hợp là nói đến Thìn Tuất Sửu Mùi.
Thanh Nang Tự viết:
先天罗经十二支，後天再用干与维，
Tiên Thiên La Kinh 12 chi, hậu thiên tái dụng Can cùng Duy
八干四维辅支位，子母公孙同此推；
Bát Can tứ Duy phụ Chi vị, Tử Mẩu Công Tôn đồng thử thôi;
Qua Bốc Phệ (Bốc Phệ Chính Tông), ta biết 12 Chi và 10 Can ký vào Cửu Cung như sau:
12 chi ký Cửu cung (Hậu Thiên Bát Quái):
Tý Khãm, Sửu Dần Cấn, Mão Chấn, Thìn Tỵ Tốn, Ngọ Ly, Mùi Thân Khôn, Dậu Đoài, Tuất Hợi Càn.
Đây chính là Tiên Thiên La Kinh 12 Chi
Hậu Thiên tái dụng Can cùng Duy
10 Can ký Cửu Cung (Hậu Thiên Bát Quái và Hà Đồ Ngũ Hành)
Giáp Ất Chấn Mộc, Bính Đinh Ly Hỏa, Mậu Kỷ Trung Thổ, Canh Tân Đoài Kim, Nhâm Quý Khãm Thũy.
Tại sao sách lại nói Tái Dụng, bỡi vì Can là Ngũ Hành số của Hà Đồ, có trước Hậu Thiên, Duy là bốn gốc của Hậu Thiên Bát Quái, nay tái dụng để phụ vào 12 Chi.
Vậy trước hết ta lập 12 địa chi vào Cửu cung, sau đó ghép 8 Can vào:
Khãm: Nhâm Tý Quý
Cấn: Sửu Dần
Chấn: GiápMão Ất
Tốn: Thìn Tỵ
Ly: Bính Ngọ Đinh
Khôn: Mùi Thân
Đoài: Canh Dậu Tân
Càn: Tuất Hợi
Tý Ngọ Mão Dậu là Tứ chính, tứ duy là Cấn Tốn Khôn Càn điền vào ở 4 cung tứ duy.
Cấn: Sửu Cấn Dần
Tốn: Thìn Tốn Tỵ
Khôn: Mùi Khôn Thân
Càn: Tuất Càn Hợi.
Như vậy ta có 24 sơn như sau:
Khãm: Nhâm Tý Quý
Cấn: Sữu Cấn Dần
Chấn: Giáp Mão Ất
Tốn: Thìn Tốn Tỵ
Ly: Bính Ngọ Đinh
Khôn: Mùi Khôn Thân
Đoài: Canh Dậu Tân
Càn: Tuất Càn Hợi
Y như đồ hình này trong trang 363 của quyển Hà Lạc Tinh Uẩn
Nay liệt Can Tàng vào ta có:
Khãm: Nhâm, Tý (Quý Kỷ), Quý
Cấn: Sửu (Tân Quý Kỷ), Cấn, Dần (Giáp Bính Mậu)
Chấn: Giáp, Mão (Ất Kỷ), Ất
Tốn: Thìn (Ất Quý Mậu), Tốn, Tỵ (Bính Canh Mậu)
Ly: Bính, Ngọ (Đinh Kỷ), Đinh
Khôn: Mùi (Ất Đinh Kỷ), Khôn, Thân (Canh Nhâm Mậu)
Đoài: Canh, Dậu (Tân Kỷ), Tân
Càn: Tuất (Đinh Tân Mậu), Càn, Hợi (Giáp Nhâm Mậu)
So sánh vòng 12 địa chi và vòng Hậu Thiên Bát Quái, tên gọi tứ duy tuy có khác (chi và quái) nhưng đều là một phương vị, cho nên Dần Cấn, Tỵ Tốn, Thân Khôn, Hợi Càn, đều cùng một thể, cho nên đều tàng cùng Can.
Dương khí khởi từ Tý, Âm khí khởi từ Ngọ, cho nên lấy Tý Ngọ làm giới, nay ta liệt vòng 24 sơn khởi từ Tý
Tý (Quý Kỷ), Quý, Sửu (Tân Quý Kỷ)
Cấn (Giáp Bính Mậu), Dần (Giáp Bính Mậu), Giáp
Mão (Ất Kỷ), Ất, Thìn (Ất Quý Mậu)
Tốn (Bính Canh Mậu), Tỵ (Bính Canh Mậu), Bính
Ngọ (Đinh Kỷ), Đinh, Mùi (Ất Đinh Kỷ)
Khôn (Canh Nhâm Mậu), Thân (Canh Nhâm Mậu), Canh
Dậu (Tân Kỷ), Tân, Tuất (Đinh Tân Mậu)
Càn (Giáp Nhâm Mậu), Hợi (Giáp Nhâm Mậu), Nhâm
Ta thấy:
Tý Quý Sửu đều có Quý, nên các sơn này đều là Âm (Quý Âm Can)
Cấn Dần Giáp đều có Giáp, nên các sơn này đều là Dương (Giáp Dương Can)
Mão Ất Thìn đều có Ất, nên các sơn này đều là Âm
Tốn Tỵ Bính đều có Bính, nên các sơn này đều là Dương
Ngọ Đinh Mùi đều có Đinh, nên các sơn này đều là Âm
Khôn Thân Canh đều có Canh, nên các sơn này đều là Dương
Dậu Tân Tuất đều có Tân, nên các sơn này đều là Âm
Càn Hợi Nhâm đều có Nhâm, nên các sơn này đều là Dương.
Ta thấy Càn Hợi Nhâm, Cấn Dần Giáp, Tốn Tỵ Bính, Khôn Thân Canh đều tàng Mậu
Càn (Giáp Nhâm Mậu), Hợi (Giáp Nhâm Mậu), Nhâm
Cấn (Giáp Bính Mậu), Dần (Giáp Bính Mậu), Giáp
Tốn (Bính Canh Mậu), Tỵ (Bính Canh Mậu), Bính
Khôn (Canh Nhâm Mậu), Thân (Canh Nhâm Mậu), Canh
Tý Quý Sửu, Mão Ất Thìn, Ngọ Đinh Mùi, Dậu Tân Tuất đều tàng Kỷ
Tý (Quý Kỷ), Quý, Sửu (Tân Quý Kỷ)
Mão (Ất Kỷ), Ất, Thìn (Ất Quý Mậu)
Ngọ (Đinh Kỷ), Đinh, Mùi (Ất Đinh Kỷ)
Dậu (Tân Kỷ), Tân, Tuất (Đinh Tân Mậu)
Cho nên sách Tam Nguyên Ai Tinh Kinh Điển “Dịch Cổ Hàm Kỳ” Cổ Bản, mới nói
Ngũ Mậu Dương:
Càn Hợi Nhâm, Cấn Dần Giáp, Tốn Tỵ Bính, Khôn Thân Canh:
Ngũ Kỷ Âm:
Tý Quý Sửu, Mão Ất Thìn, Ngọ Đinh Mùi, Dậu Tân Tuất:
Đây chính là chân lý của sự phân Âm Dương của 24 Sơn trong Huyên Không vậy.
经曰: 天尊地卑，阳奇阴偶。一共六宗，二七同道，三八为朋，四九为友，五十同途。阖辟奇偶，五兆生成，流行终始。八体弘布，子母分施。天地定位，山泽通气，雷风相薄，水火不相射。中五立极，临制四方，背一面九，三七居旁，二八四六，纵横纪纲。阳以相阴，阴以含阳。阳生于阴，柔生于刚。阴德弘济，阳德顺昌。是故阳本阴，阴育阳，天依形，地附气。此之谓化始。
Thượng quyển
Kinh viết: thiên tôn địa ti， dương kì âm ngẫu。 nhất cộng lục tông， nhị thất đồng đạo， tam bát vi bằng， tứ cửu vi hữu， ngũ thập đồng đồ。 hạp tích kì ngẫu， ngũ triệu sanh thành， lưu hành chung thủy。 bát thể hoằng bố， tử mẫu phân thi。 thiên địa định vị， san trạch thông khí， lôi phong tương bạc， thủy hỏa bất tương xạ。 trung ngũ lập cực， lâm chế tứ phương， bối nhất diện cửu， tam thất cư bàng， nhị bát tứ lục， túng hoành kỉ cương。 dương dĩ tương âm, âm dĩ hàm dương。 dương sanh vu âm， nhu sanh vu cương。 âm đức hoằng tể， dương đức thuận xương。 thị cố dương bổn âm， âm dục dương， thiên y hình， địa phụ khí。 thử chi vị hóa thủy。
中卷
经曰：天有五星，地有五行。天分星宿，地列山川。气行于地，形丽于天。因形察气，以立人纪。紫微天极，太乙之御，君临四正，南面而治。天市春宫，少微西掖。太微南垣，旁照四极。四七为经，五德为纬，运干坤舆，垂光乾纪。七政枢机，流通终始。地德上载，天光下临。阴用阳朝，阳用阴应。阴阳相见，福禄永贞。阴阳相乘，祸咎踵门。天之所临，地之所盛。形止气畜，万物化生。气感而应，鬼福及人。是故天有象，地有形，上下相须而成一体。此之谓化机。
Trung quyển
Kinh viết： thiên hữu ngũ tinh， địa hữu ngũ hành。 thiên phân tinh túc， địa liệt san xuyên。 khí hành vu địa， hình lệ vu thiên。 nhân hình sát khí， dĩ lập nhân kỉ。 tử vi thiên cực， thái ất chi ngự， quân lâm tứ chánh， nam diện nhi trị。 thiên thị xuân cung， thiểu vi tây dịch。 thái vi nam viên， bàng chiếu tứ cực。 tứ thất vi kinh， ngũ đức vi vĩ， vận can khôn dư， thùy quang can kỉ。 thất chánh xu ki， lưu thông chung thủy。 địa đức thượng tái， thiên quang hạ lâm。 âm dụng dương triêu， dương dụng âm ứng。 âm dương tương kiến， phúc lộc vĩnh trinh。 âm dương tương thừa， họa cữu chủng môn。 thiên chi sở lâm， địa chi sở thịnh。 hình chỉ khí súc， vạn vật hóa sanh。 khí cảm nhi ứng， quỷ phúc cập nhân。 thị cố thiên hữu tượng， địa hữu hình， thượng hạ tương tu nhi thành nhất thể。 thử chi vị hóa ki。
下卷
经曰：无极而太极也。理寓于气，气囿于形。日月星宿，刚气上腾。山川草木，柔气下凝。资阳以昌，用阴以成。阳德有象，阴德有位。地有四势，气从八方。外气行形，内气止生。乘风则散，界水则止。是故顺五兆，用八卦，排六甲，布八门，推五运，定六气，明地德，立人道，因变化，原终始。此之谓化成。
Hạ quyển
Kinh viết： vô cực nhi thái cực dã。 lí ngụ vu khí， khí hữu vu hình。 nhật nguyệt tinh túc， cương khí thượng đằng。 san xuyên thảo mộc， nhu khí hạ ngưng。 tư dương dĩ xương， dụng âm dĩ thành。 dương đức hữu tượng， âm đức hữu vị。 địa hữu tứ thế， khí tòng bát phương。 ngoại khí hành hình， nội khí chỉ sanh。 thừa phong tắc tán， giới thủy tắc chỉ。 thị cố thuận ngũ triệu， dụng bát quái， bài lục giáp， bố bát môn， thôi ngũ vận， định lục khí， minh địa đức， lập nhân đạo， nhân biến hóa， nguyên chung thủy。 thử chi vị hóa thành。
青囊經
此經原本黃石公授赤松子祕鑰，為地理理法之祖。類分化始、化機、化成三卷。理顯法微，非淺學所能悟入。其辨正所集曾公序、楊公奧語、天玉、寶照四篇，皆發明此經精義。前蔣公補傳，理數全剖，而於地理作法及三卷節目均隱而不露，以致後人不得其門而入，邪說紛紛，由此起也。今特將地理作法，及三卷節目剖明切指，更增讀法，庶學者不為邪說所誘耳。
thanh nang kinh
Thử kinh nguyên bổn hoàng thạch công thụ xích tùng tử bí thược， vi địa lí lí pháp chi tổ。 loại phân hóa thủy、 hóa ki、 hóa thành tam quyển。 lí hiển pháp vi， phi thiển học sở năng ngộ nhập。 kì biện chánh sở tập tằng công tự、 dương công áo ngữ、 thiên ngọc、 bảo chiếu tứ thiên， giai phát minh thử kinh tinh nghĩa。 tiền tương công bổ truyền， lí sổ toàn phẫu， nhi ư địa lí tác pháp cập tam quyển tiết mục quân ẩn nhi bất lộ， dĩ trí hậu nhân bất đắc kì môn nhi nhập， tà thuyết phân phân， do thử khởi dã。 kim đặc tương địa lí tác pháp， cập tam quyển tiết mục phẫu minh thiết chỉ， canh tăng độc pháp， thứ học giả bất vi tà thuyết sở dụ nhĩ。
讀青囊經，宜先講易，研考河圖洛書一奇一耦，對待生成合化之數；太極兩儀四象；先後天八卦錯綜抽換中爻象義之理法，方有下手處。
讀青囊經，先觀三卷大旨，上卷化始，為天地開闢之道；中卷化機，為天地動靜之道；下卷化成，為天地生成之道。然後知地理理氣作用根源。
Độc thanh nang kinh， nghi tiên giảng dịch， nghiên khảo hà đồ lạc thư nhất kì nhất ngẫu， đối đãi sanh thành hợp hóa chi sổ； thái cực lưỡng nghi tứ tượng； tiên hậu thiên bát quái thác tống trừu hoán trung hào tượng nghĩa chi lí pháp， phương hữu hạ thủ xử。
Độc thanh nang kinh， tiên quan tam quyển đại chỉ， thượng quyển hóa thủy， vi thiên địa khai tịch chi đạo； trung quyển hóa ki， vi thiên địa động tĩnh chi đạo； hạ quyển hóa thành， vi thiên địa sanh thành chi đạo。 nhiên hậu tri địa lí lí khí tác dụng căn nguyên。
讀青囊經，又宜先訪明師得受地理真法，而後知三卷節目。上卷首節，總起元空大卦，雌雄配偶之道；次節指明元空之法；三節指明雌雄之法。中卷首節，總起地理之道，原三才一貫，足明元空雌雄，並起下挨星本原；次節指明挨星之法，三節總起元空、雌雄、挨星合用之妙；四節總論元空、雌雄、挨星靈應之理。下卷首節，總起元空、雌雄、挨星合用，隨處可以立極安宅。正楊公謂隨手拈來皆是妙用之義也。二節指明城門一法；三節指明太歲一法及扶龍氣一法。而地理理氣之道備矣。
Độc thanh nang kinh， hựu nghi tiên phóng minh sư đắc thụ địa lí chân pháp， nhi hậu tri tam quyển tiết mục。 thượng quyển thủ tiết， tổng khởi nguyên không đại quái， thư hùng phối ngẫu chi đạo； thứ tiết chỉ minh nguyên không chi pháp； tam tiết chỉ minh thư hùng chi pháp。 trung quyển thủ tiết， tổng khởi địa lí chi đạo， nguyên tam tài nhất quán， túc minh nguyên không thư hùng， tịnh khởi hạ ai tinh bổn nguyên； thứ tiết chỉ minh ai tinh chi pháp， tam tiết tổng khởi nguyên không、 thư hùng、 ai tinh hợp dụng chi diệu； tứ tiết tổng luận nguyên không、 thư hùng、 ai tinh linh ứng chi lí。 hạ quyển thủ tiết， tổng khởi nguyên không、 thư hùng、 ai tinh hợp dụng， tùy xử khả dĩ lập cực an trạch。 chánh dương công vị tùy thủ niêm lai giai thị diệu dụng chi nghĩa dã。 nhị tiết chỉ minh thành môn nhất pháp； tam tiết chỉ minh thái tuế nhất pháp cập phù long khí nhất pháp。 nhi địa lí lí khí chi đạo bị hĩ。
讀青囊經，知得三卷節目，得受元空、雌雄、挨星、城門、太歲、扶補六箇真法，而後蔣公所集，青囊序、青囊奧語、天玉、寶照四篇之祕隱語，有豁然貫通者，若能融會，不特為地理之精，尤得性理之道矣。
讀青囊經，能得元空、雌雄、挨星、城門、太歲、扶補之道，方知古聖人窮理立法，層次分明，原始要終，作一宅有不可缺一者。
讀青囊經，又宜參看性理諸書，以究理之精蘊，庶理精，則法密；法密，則作用無差誤。而亦可得身心性命之學。
上卷經曰
天尊地卑，陽奇陰偶。一六共宗；二七同道；三八為朋；四九為友；五十同途。五兆生成，流行終始。
Độc thanh nang kinh， tri đắc tam quyển tiết mục， đắc thụ nguyên không、 thư hùng、 ai tinh、 thành môn、 thái tuế、 phù bổ lục cá chân pháp， nhi hậu tương công sở tập， thanh nang tự、 thanh nang áo ngữ、 thiên ngọc、 bảo chiếu tứ thiên chi bí ẩn ngữ， hữu hoát nhiên quán thông giả， nhược năng dung hội， bất đặc vi địa lí chi tinh， vưu đắc tính lí chi đạo hĩ。
Độc thanh nang kinh， năng đắc nguyên không、 thư hùng、 ai tinh、 thành môn、 thái tuế、 phù bổ chi đạo， phương tri cổ thánh nhân cùng lí lập pháp， tằng thứ phân minh， nguyên thủy yếu chung， tác nhất trạch hữu bất khả khuyết nhất giả。
Độc thanh nang kinh， hựu nghi tham khán tính lí chư thư， dĩ cứu lí chi tinh uẩn， thứ lí tinh， tắc pháp mật； pháp mật， tắc tác dụng vô sai ngộ。 nhi diệc khả đắc thân tâm tính mệnh chi học。
Thượng quyển kinh viết
Thiên tôn địa ti， dương kì âm ngẫu。 nhất lục cộng tông； nhị thất đồng đạo； tam bát vi bằng； tứ cửu vi hữu； ngũ thập đồng đồ。 ngũ triệu sanh thành， lưu hành chung thủy。
天地之始，始於無形。無形何測？有氣在焉。其氣何測？有理在焉。其理何測？有數在焉。其數何測？有象在焉。其象何測？有法在焉。大聖人作易，以法天地之道，以明陰陽之理。馬圖龜書皆以昭象數之跡，故理明而數立，數立而象懸，象懸而法齊，法齊而理彰，理彰而萬物得有所定。是以陰陽萬物之準，皆由一理一法處之，豈地理一道可能外。且地理道出三才理原一貫，法無二門，笑容立說紛紛，彼此爭詡，故此倡明理法之源，以開萬世之昧。天地者，陰陽也。尊卑者，陰陽之序也。陰陽者，理也。奇耦者，數也。陰陽之理有對待，藉奇耦參伍之數：天一、地二、天三、地四、天五、地六、天七、地八、天九、地十。似兄弟相得之象而對待之。陰陽之理有交合，藉奇耦生成之數：一六共宗、二七同道、三八為朋、四九為友、五十同途。似夫婦配偶之象而交合之。然對待之理，其數在參伍，則有闔闢之體焉；交合之理，其數在生成，則有五行之兆焉。自闔闢之體立。則奇耦之數均，尊卑之序不混，天地之道大彰；自五行之兆成，則生成之數具，天地之機自萌，陰陽之氣相感。序不混則倫常不乖；道大彰則綱紀永賴；機自萌則造化纍出；氣相感則終始流行。倫常不乖，則尊卑之序，萬世昭列。綱紀永賴，則天地之道，終古復週。造化纍出，則天地之機，無有窮止。終始流行，則陰陽之氣，無有休息。地理之源，演經立義，而元空、雌雄之理法在所始也。
Thiên địa chi thủy， thủy ư vô hình。 vô hình hà trắc？ hữu khí tại yên。 kì khí hà trắc？ hữu lí tại yên。 kì lí hà trắc？ hữu sổ tại yên。 kì sổ hà trắc？ hữu tượng tại yên。 kì tượng hà trắc？ hữu pháp tại yên。 đại thánh nhân tác dịch， dĩ pháp thiên địa chi đạo， dĩ minh âm dương chi lí。 mã đồ quy thư giai dĩ chiêu tượng sổ chi tích， cố lí minh nhi sổ lập， sổ lập nhi tượng huyền， tượng huyền nhi pháp tề， pháp tề nhi lí chương， lí chương nhi vạn vật đắc hữu sở định。 thị dĩ âm dương vạn vật chi chuẩn， giai do nhất lí nhất pháp xử chi， khởi địa lí nhất đạo khả năng ngoại。 thả địa lí đạo xuất tam tài lí nguyên nhất quán， pháp vô nhị môn， tiếu dong lập thuyết phân phân， bỉ thử tranh hủ， cố thử xướng minh lí pháp chi nguyên， dĩ khai vạn thế chi muội。 thiên địa giả， âm dương dã。 tôn ti giả， âm dương chi tự dã。 âm dương giả， lí dã。 kì ngẫu giả， sổ dã。 âm dương chi lí hữu đối đãi， tạ kì ngẫu tham ngũ chi sổ： thiên nhất、 địa nhị、 thiên tam、 địa tứ、 thiên ngũ、 địa lục、 thiên thất、 địa bát、 thiên cửu、 địa thập。 tự huynh đệ tương đắc chi tượng nhi đối đãi chi。 âm dương chi lí hữu giao hợp， tạ kì ngẫu sanh thành chi sổ： nhất lục cộng tông、 nhị thất đồng đạo, tam bát vi bằng、tứ cửu vi hữu、 ngũ thập đồng đồ。 tự phu phụ phối ngẫu chi tượng nhi giao hợp chi。 nhiên đối đãi chi lí， kì sổ tại tham ngũ， tắc hữu hạp tịch chi thể yên； giao hợp chi lí， kì sổ tại sanh thành， tắc hữu ngũ hành chi triệu yên。 tự hạp tịch chi thể lập。 tắc kì ngẫu chi sổ quân， tôn ti chi tự bất hỗn， thiên địa chi đạo đại chương； tự ngũ hành chi triệu thành， tắc sanh thành chi sổ cụ， thiên địa chi ki tự manh， âm dương chi khí tương cảm。 tự bất hỗn tắc luân thường bất quai； đạo đại chương tắc cương kỉ vĩnh lại； ki tự manh tắc tạo hóa luy xuất； khí tương cảm tắc chung thủy lưu hành。 luân thường bất quai， tắc tôn ti chi tự， vạn thế chiêu liệt。 cương kỉ vĩnh lại， tắc thiên địa chi đạo， chung cổ phục chu。 tạo hóa luy xuất， tắc thiên địa chi ki， vô hữu cùng chỉ。 chung thủy lưu hành， tắc âm dương chi khí， vô hữu hưu tức。 địa lí chi nguyên， diễn kinh lập nghĩa， nhi nguyên không、 thư hùng chi lí pháp tại sở thủy dã。
Cái chân chính là:
khôn nhâm ất văn khúc tòng đầu xuất,
cấn bính tân vị vị thị liêm trinh,
tốn canh quý tẫn thị vũ khúc vị,
kiền giáp đinh tham lang nhất lộ hành.
Nguyên lý của 4 câu trên đều hoàn toàn căn cứ vào Tam Hợp.
Cục Thủy Thổ: Sinh tại Khôn Thân, Vượng tại Nhâm Tý, Mộ tại Ất Thìn, cho nên
Khôn Nhâm Ất (Thân Tý Thìn) đều là Văn Khúc Thủy
Cục Hỏa: Sinh tại Cấn Dần, Vượng tại Bính Ngọ, Mộ tại Tân Tuất, cho nên Cấn Bính Tân (Dần Ngọ Tuất) đều là Liêm Trinh Hỏa
Cục Kim: Sinh tại Tốn Tỵ, Vượng tại Canh Dậu, Mộ tại Quý Sửu, cho nên Tốn Canh Quý (Tỵ Dậu Sửu) đều là Vũ Khúc Kim
Cục Mộc: Sinh tại Càn Hợi, Vượng tại Giáp Mão, Mộ tại Đinh Mùi, cho nên Càn Giáp Đinh (Hợi Mão Mùi) đều là Tham Lang Mộc.
Bàn đến vấn đề Kim Long, Thìn Tuất Sửu Mùi là Cang Lâu Ngưu Quỷ của 24 Tú, đều là Kim, cho nên Kim Long của Tam Hợp là nói đến Thìn Tuất Sửu Mùi.
Thanh Nang Tự viết:
先天罗经十二支，後天再用干与维，
Tiên Thiên La Kinh 12 chi, hậu thiên tái dụng Can cùng Duy
八干四维辅支位，子母公孙同此推；
Bát Can tứ Duy phụ Chi vị, Tử Mẩu Công Tôn đồng thử thôi;
Qua Bốc Phệ (Bốc Phệ Chính Tông), ta biết 12 Chi và 10 Can ký vào Cửu Cung như sau:
12 chi ký Cửu cung (Hậu Thiên Bát Quái):
Tý Khãm, Sửu Dần Cấn, Mão Chấn, Thìn Tỵ Tốn, Ngọ Ly, Mùi Thân Khôn, Dậu Đoài, Tuất Hợi Càn.
Đây chính là Tiên Thiên La Kinh 12 Chi
Hậu Thiên tái dụng Can cùng Duy
10 Can ký Cửu Cung (Hậu Thiên Bát Quái và Hà Đồ Ngũ Hành)
Giáp Ất Chấn Mộc, Bính Đinh Ly Hỏa, Mậu Kỷ Trung Thổ, Canh Tân Đoài Kim, Nhâm Quý Khãm Thũy.
Tại sao sách lại nói Tái Dụng, bỡi vì Can là Ngũ Hành số của Hà Đồ, có trước Hậu Thiên, Duy là bốn gốc của Hậu Thiên Bát Quái, nay tái dụng để phụ vào 12 Chi.
Vậy trước hết ta lập 12 địa chi vào Cửu cung, sau đó ghép 8 Can vào:
Khãm: Nhâm Tý Quý
Cấn: Sửu Dần
Chấn: GiápMão Ất
Tốn: Thìn Tỵ
Ly: Bính Ngọ Đinh
Khôn: Mùi Thân
Đoài: Canh Dậu Tân
Càn: Tuất Hợi
Tý Ngọ Mão Dậu là Tứ chính, tứ duy là Cấn Tốn Khôn Càn điền vào ở 4 cung tứ duy.
Cấn: Sửu Cấn Dần
Tốn: Thìn Tốn Tỵ
Khôn: Mùi Khôn Thân
Càn: Tuất Càn Hợi.
Như vậy ta có 24 sơn như sau:
Khãm: Nhâm Tý Quý
Cấn: Sữu Cấn Dần
Chấn: Giáp Mão Ất
Tốn: Thìn Tốn Tỵ
Ly: Bính Ngọ Đinh
Khôn: Mùi Khôn Thân
Đoài: Canh Dậu Tân
Càn: Tuất Càn Hợi
Y như đồ hình này trong trang 363 của quyển Hà Lạc Tinh Uẩn
Nay liệt Can Tàng vào ta có:
Khãm: Nhâm, Tý (Quý Kỷ), Quý
Cấn: Sửu (Tân Quý Kỷ), Cấn, Dần (Giáp Bính Mậu)
Chấn: Giáp, Mão (Ất Kỷ), Ất
Tốn: Thìn (Ất Quý Mậu), Tốn, Tỵ (Bính Canh Mậu)
Ly: Bính, Ngọ (Đinh Kỷ), Đinh
Khôn: Mùi (Ất Đinh Kỷ), Khôn, Thân (Canh Nhâm Mậu)
Đoài: Canh, Dậu (Tân Kỷ), Tân
Càn: Tuất (Đinh Tân Mậu), Càn, Hợi (Giáp Nhâm Mậu)
So sánh vòng 12 địa chi và vòng Hậu Thiên Bát Quái, tên gọi tứ duy tuy có khác (chi và quái) nhưng đều là một phương vị, cho nên Dần Cấn, Tỵ Tốn, Thân Khôn, Hợi Càn, đều cùng một thể, cho nên đều tàng cùng Can.
Dương khí khởi từ Tý, Âm khí khởi từ Ngọ, cho nên lấy Tý Ngọ làm giới, nay ta liệt vòng 24 sơn khởi từ Tý
Tý (Quý Kỷ), Quý, Sửu (Tân Quý Kỷ)
Cấn (Giáp Bính Mậu), Dần (Giáp Bính Mậu), Giáp
Mão (Ất Kỷ), Ất, Thìn (Ất Quý Mậu)
Tốn (Bính Canh Mậu), Tỵ (Bính Canh Mậu), Bính
Ngọ (Đinh Kỷ), Đinh, Mùi (Ất Đinh Kỷ)
Khôn (Canh Nhâm Mậu), Thân (Canh Nhâm Mậu), Canh
Dậu (Tân Kỷ), Tân, Tuất (Đinh Tân Mậu)
Càn (Giáp Nhâm Mậu), Hợi (Giáp Nhâm Mậu), Nhâm
Ta thấy:
Tý Quý Sửu đều có Quý, nên các sơn này đều là Âm (Quý Âm Can)
Cấn Dần Giáp đều có Giáp, nên các sơn này đều là Dương (Giáp Dương Can)
Mão Ất Thìn đều có Ất, nên các sơn này đều là Âm
Tốn Tỵ Bính đều có Bính, nên các sơn này đều là Dương
Ngọ Đinh Mùi đều có Đinh, nên các sơn này đều là Âm
Khôn Thân Canh đều có Canh, nên các sơn này đều là Dương
Dậu Tân Tuất đều có Tân, nên các sơn này đều là Âm
Càn Hợi Nhâm đều có Nhâm, nên các sơn này đều là Dương.
Ta thấy Càn Hợi Nhâm, Cấn Dần Giáp, Tốn Tỵ Bính, Khôn Thân Canh đều tàng Mậu
Càn (Giáp Nhâm Mậu), Hợi (Giáp Nhâm Mậu), Nhâm
Cấn (Giáp Bính Mậu), Dần (Giáp Bính Mậu), Giáp
Tốn (Bính Canh Mậu), Tỵ (Bính Canh Mậu), Bính
Khôn (Canh Nhâm Mậu), Thân (Canh Nhâm Mậu), Canh
Tý Quý Sửu, Mão Ất Thìn, Ngọ Đinh Mùi, Dậu Tân Tuất đều tàng Kỷ
Tý (Quý Kỷ), Quý, Sửu (Tân Quý Kỷ)
Mão (Ất Kỷ), Ất, Thìn (Ất Quý Mậu)
Ngọ (Đinh Kỷ), Đinh, Mùi (Ất Đinh Kỷ)
Dậu (Tân Kỷ), Tân, Tuất (Đinh Tân Mậu)
Cho nên sách Tam Nguyên Ai Tinh Kinh Điển “Dịch Cổ Hàm Kỳ” Cổ Bản, mới nói
Ngũ Mậu Dương:
Càn Hợi Nhâm, Cấn Dần Giáp, Tốn Tỵ Bính, Khôn Thân Canh:
Ngũ Kỷ Âm:
Tý Quý Sửu, Mão Ất Thìn, Ngọ Đinh Mùi, Dậu Tân Tuất:
Đây chính là chân lý của sự phân Âm Dương của 24 Sơn trong Huyên Không vậy.
經
kinh
(Danh) Về đường sá thì hướng nam bắc gọi là kinh 經, hướng đông tây gọi là vĩ 緯.
(Danh) Về khoảng trời không và quả đất thì lấy con đường nam bắc cực chính giao với xích đạo là kinh. ◎Như: kinh tuyến 經線 theo hướng nam bắc, vĩ tuyến 緯線 theo hướng đông tây.
Đúng kì không sai nên gọi là kinh.
宜 nghi
(Động) Hòa hợp, hòa thuận. ◇Lễ Kí 禮記: Nghi huynh nghi đệ, nhi hậu khả dĩ giáo quốc nhân 宜兄宜弟, 而后可以教國人 (Đại Học 大學) Anh em hòa thuận, sau đó mới có thể dạy dỗ người dân trong nước.
(Động) Thích hợp. ◇Lã Thị Xuân Thu 呂氏春秋: Thế dịch thì di, biến pháp nghi hĩ 世易時移，變法宜矣 (Sát kim 察今) Thời thế biến đổi, việc cải cách cũng phải thích hợp theo.
(Động) Cùng hưởng. ◇Thi Kinh 詩經: Dặc ngôn gia chi, Dữ tử nghi chi 弋言加之, 與子宜之 (Trịnh phong 鄭風, Nữ viết kê minh 女曰雞鳴) Chàng bắn tên rất trúng, Với chàng cùng hưởng.
(Tính) Tương xứng, ngang nhau. ◇Tô Thức 蘇軾: Dục bả Tây Hồ tỉ Tây Tử, Đạm trang nùng mạt tổng tương nghi 淡妝濃抹總相宜 (Ẩm hồ thượng sơ tình hậu vũ 欲把西湖比西子, 飲湖上初晴後雨) Đem so Tây Hồ với nàng Tây Thi, Điểm trang sơ sài hay thoa đậm phấn son, cả hai đều diễm lệ như nhau.
(Phó) Nên. ◎Như: bất nghi huyên náo 不宜喧鬧 không nên ồn ào, bất diệc nghi hồ 不亦宜乎 chẳng cũng nên ư!
(Phó) Có lẽ, tựa hồ.
(Danh) Tế Nghi. ◎Như: nghi hồ xã 宜乎社 tế Nghi ở nền xã.
Hậu Hán Thư 後漢書:
Phù cùng cao tắc nguy, đại mãn tắc dật, nguyệt doanh tắc khuyết, nhật trung tắc di, phàm thử tứ giả, tự nhiên chi số dã
夫窮高則危, 大滿則溢, 月盈則缺, 日中則移, 凡此四者, 自然之數也 (Lí cố truyện 李固傳)
Cao tới cùng thì nguy hiểm, đầy quá thì tràn, trăng tròn rồi khuyết, mặt trời ở giữa thì dời đi, phàm bốn điều đó, là những quy luật tự nhiên vậy.
氣之行於天者，陰陽也。
質之具於地者，剛柔也。
陰陽剛柔一也，皆在一氣一質言之。
Khí chi hành ư thiên giả，âm dương dã。
Chất chi cụ ư địa giả，cương nhu dã。
Âm dương cương nhu nhất dã，giai tại nhất khí nhất chất ngôn chi。
(Danh) Về đường sá thì hướng nam bắc gọi là kinh 經, hướng đông tây gọi là vĩ 緯.
(Danh) Về khoảng trời không và quả đất thì lấy con đường nam bắc cực chính giao với xích đạo là kinh. ◎Như: kinh tuyến 經線 theo hướng nam bắc, vĩ tuyến 緯線 theo hướng đông tây.
Đúng kì không sai nên gọi là kinh.
宜 nghi
(Động) Hòa hợp, hòa thuận. ◇Lễ Kí 禮記: Nghi huynh nghi đệ, nhi hậu khả dĩ giáo quốc nhân 宜兄宜弟, 而后可以教國人 (Đại Học 大學) Anh em hòa thuận, sau đó mới có thể dạy dỗ người dân trong nước.
(Động) Thích hợp. ◇Lã Thị Xuân Thu 呂氏春秋: Thế dịch thì di, biến pháp nghi hĩ 世易時移，變法宜矣 (Sát kim 察今) Thời thế biến đổi, việc cải cách cũng phải thích hợp theo.
(Động) Cùng hưởng. ◇Thi Kinh 詩經: Dặc ngôn gia chi, Dữ tử nghi chi 弋言加之, 與子宜之 (Trịnh phong 鄭風, Nữ viết kê minh 女曰雞鳴) Chàng bắn tên rất trúng, Với chàng cùng hưởng.
(Tính) Tương xứng, ngang nhau. ◇Tô Thức 蘇軾: Dục bả Tây Hồ tỉ Tây Tử, Đạm trang nùng mạt tổng tương nghi 淡妝濃抹總相宜 (Ẩm hồ thượng sơ tình hậu vũ 欲把西湖比西子, 飲湖上初晴後雨) Đem so Tây Hồ với nàng Tây Thi, Điểm trang sơ sài hay thoa đậm phấn son, cả hai đều diễm lệ như nhau.
(Phó) Nên. ◎Như: bất nghi huyên náo 不宜喧鬧 không nên ồn ào, bất diệc nghi hồ 不亦宜乎 chẳng cũng nên ư!
(Phó) Có lẽ, tựa hồ.
(Danh) Tế Nghi. ◎Như: nghi hồ xã 宜乎社 tế Nghi ở nền xã.
Hậu Hán Thư 後漢書:
Phù cùng cao tắc nguy, đại mãn tắc dật, nguyệt doanh tắc khuyết, nhật trung tắc di, phàm thử tứ giả, tự nhiên chi số dã
夫窮高則危, 大滿則溢, 月盈則缺, 日中則移, 凡此四者, 自然之數也 (Lí cố truyện 李固傳)
Cao tới cùng thì nguy hiểm, đầy quá thì tràn, trăng tròn rồi khuyết, mặt trời ở giữa thì dời đi, phàm bốn điều đó, là những quy luật tự nhiên vậy.
氣之行於天者，陰陽也。
質之具於地者，剛柔也。
陰陽剛柔一也，皆在一氣一質言之。
Khí chi hành ư thiên giả，âm dương dã。
Chất chi cụ ư địa giả，cương nhu dã。
Âm dương cương nhu nhất dã，giai tại nhất khí nhất chất ngôn chi。
化始而後化機，即無極而太極也。故此指出無極而太極，總結上卷、中卷，化始化機之道。
蓋無極即太極也，太極即無極也，非太極之外復有無極，言太極則無極可知。
Hóa thủy nhi hậu hóa cơ，tức vô cực nhi Thái Cực dã。Cố thử chỉ xuất vô cực nhi Thái Cực，tổng kết thượng quyển、trung quyển，hóa thủy hóa cơ chi đạo。
Cái vô cực tức Thái Cực dã，Thái Cực tức vô cực dã，phi Thái Cực chi ngoại phục hữu vô cực，ngôn Thái Cực tắc vô cực khả tri。
蓋天之用在陰陽，陽貴而陰賤，陽之貴不在陽，而在陰，陰中之陽乃真陽也。
故陽在陰之中，陰為之含，陽為之相，非遽論陽定為陰相。
Cái thiên chi dụng tại âm dương，dương quý nhi âm tiện，dương chi quý bất tại dương，nhi tại âm，âm trung chi dương nãi chân dương dã。
Cố dương tại âm chi trung，âm vi chi hàm，dương vi chi tương，phi cự luận dương định vi âm tương。
蓋無極即太極也，太極即無極也，非太極之外復有無極，言太極則無極可知。
Hóa thủy nhi hậu hóa cơ，tức vô cực nhi Thái Cực dã。Cố thử chỉ xuất vô cực nhi Thái Cực，tổng kết thượng quyển、trung quyển，hóa thủy hóa cơ chi đạo。
Cái vô cực tức Thái Cực dã，Thái Cực tức vô cực dã，phi Thái Cực chi ngoại phục hữu vô cực，ngôn Thái Cực tắc vô cực khả tri。
蓋天之用在陰陽，陽貴而陰賤，陽之貴不在陽，而在陰，陰中之陽乃真陽也。
故陽在陰之中，陰為之含，陽為之相，非遽論陽定為陰相。
Cái thiên chi dụng tại âm dương，dương quý nhi âm tiện，dương chi quý bất tại dương，nhi tại âm，âm trung chi dương nãi chân dương dã。
Cố dương tại âm chi trung，âm vi chi hàm，dương vi chi tương，phi cự luận dương định vi âm tương。
紫微垣居北，天之極也，太乙之御也，君之象也，南面而治天下。孔子所謂居其所，而眾星拱之。臨四正者，東有天市，西有少微，南有太微，帶本垣而為四正，以鎮四極。四極有四方，四方有蒼龍、白虎、朱鳥、元武四象，各帶七宿分野。而七宿，即七政樞機。分佈四方，每方各具一七政，總為二十八宿，以定天地之經。星宿之緯，雖佈四方，而纏渾天三百六十度，已備八卦二十四山之象矣。自經星立極，而日月五星往來如緯，以成元象。正蔣公謂一經一緯，真陰陽之交道也。於是七政流行，運則旋斡坤輿。地之體結束而安其中，光則大垂乾紀。天之體環周而固於外，此七政樞機，元氣流通，包羅六合，原無始終也。而挨星之法，由是而起。所謂挨星者，天之星宿下臨於地，地之山川上應於天，及天分星宿，地列山川，氣形於地，形麗於天之道也。然星宿之列象，其氣無歸，得北極之樞以統之，使氣一團凝結不散。山川之成形，其質無定，得九疇之範以率之，使質一團凝聚不離。氣有所歸，質有所定，質定則氣歸，氣歸則質定，氣質混合不散不離，真天地交泰，陰陽合德者也。想北極與九疇相配，乃天地陰陽自然之生成，北極七曜，戴左右而增為九，混凝於氣者，則為五星。九疇九宮虛中五而含為十，混凝於氣者，則合為五行。五星與五行合濟以成德緯，行四七經度之間，其中日月往來，水火升降，光乾運坤，一氣上下相接無終始，亦無休息，八荒遍及，無微不至，真挨星也，學者味此，其妙不可勝言。
Tử vi viên cư bắc，thiên chi cực dã，thái ất chi ngự dã，quân chi tượng dã，nam diện nhi trị thiên hạ。Khổng Tử sở vị cư kì sở，nhi chúng tinh củng chi。Lâm tứ chính giả，đông hữu thiên thị，tây hữu thiểu vi，nam hữu thái vi，đái bổn viên nhi vi tứ chính，dĩ trấn tứ cực。Tứ cực hữu tứ phương，tứ phương hữu thương long、bạch hổ、chu điểu、nguyên vũ tứ tượng，các đái thất túc phận dã。Nhi thất túc，tức thất chính xu cơ。Phân bố tứ phương，mỗi phương các cụ nhất thất chính，tổng vi Nhị Thập Bát Tú，dĩ định thiên địa chi kinh。Tinh túc chi vĩ，tuy bố tứ phương，nhi triền hồn thiên tam bách lục thập độ，dĩ bị bát quái nhị thập tứ san chi tượng hĩ。Tự kinh tinh lập cực，nhi nhật nguyệt ngũ tinh vãng lai như vĩ，dĩ thành nguyên tượng。Chính tưởng công vị nhất kinh nhất vĩ，chân âm dương chi giao đạo dã。Ư thị thất chính lưu hành，vận tắc toàn oát khôn dư。Địa chi thể kết thúc nhi an kỳ trung，quang tắc đại thùy can kỉ。Thiên chi thể hoàn chu nhi cố ư ngoại，thử thất chính xu cơ，nguyên khí lưu thông，bao la lục hợp，nguyên vô thủy chung dã。Nhi ai tinh chi pháp，do thị nhi khởi。Sở vị ai tinh giả，thiên chi tinh túc hạ lâm ư địa，địa chi sơn xuyên thượng ứng ư thiên，cập thiên phận tinh túc，địa liệt sơn xuyên，khí hình ư địa，hình lệ ư thiên chi đạo dã。Nhiên tinh túc chi liệt tượng，kì khí vô quy，đắc bắc cực chi xu dĩ thống chi，sử khí nhất đoàn ngưng kết bất tán。Sơn xuyên chi thành hình，kì chất vô định，đắc cửu trù chi phạm dĩ suất chi，sử chất nhất đoàn ngưng tụ bất ly。Khí hữu sở quy，chất hữu sở định，chất định tắc khí quy，khí quy tắc chất định，khí chất hỗn hợp bất tán bất ly，chân thiên địa giao thái，âm dương hiệp đức giả dã。Tưởng bắc cực dữ cửu trù tương phối，nãi thiên địa âm dương tự nhiên chi sinh thành，bắc cực Thất Diệu，đái tả hữu nhi tăng vi cửu，hỗn ngưng ư khí giả，tắc vi ngũ tinh。Cửu trù cửu cung hư trung ngũ nhi hàm vi thập，hỗn ngưng ư khí giả，tắc hợp vi ngũ hành。Ngũ tinh dữ ngũ hành hiệp tể dĩ thành đức vĩ，hành tứ Thất kinh độ chi gian，kỳ trung nhật nguyệt vãng lai，thủy hỏa thăng giáng，quang can vận khôn，nhất khí thượng hạ tương tiếp vô chung thủy，diệc vô hưu tức，bát hoang biến cập，vô vi bất chí，chân ai tinh dã，học giả vị thử，kì diệu bất khả thắng ngôn。
地德上載，天光下臨。陰用陽朝，陽用陰應。陰陽相見，福祿永貞；陰陽相乘，禍咎踵門。天之所臨，地之所盛。形止氣蓄，萬物化生。
Địa đức thượng tái，thiên quang hạ lâm。Âm dụng dương triều，dương dụng âm ứng。Âm dương tương kiến，phúc lộc vĩnh trinh；âm dương tương thừa，họa cữu chủng môn。Thiên chi sở lâm，địa chi sở thịnh。Hình chỉ khí súc，vạn vật hóa sinh。
地有形之體也，天無形之氣也。有形者，氣之所成，而即以載氣。無形者，氣之所運，而即以寓體。是故，氣行於天，而載之者地。地附天，方以成德。體列於地，而臨之者天。天依地，方以垂光。然氣行於天，氣本陽也。體列於地，體本陰也。陰體宜用陽氣朝之，斯地得所，而天氣方歸。陽氣宜用陰體應之，斯天得所，而地體方列。天氣地形兩相交合，則為相見。相見則福祿永貞。天氣地形兩相反逆，則為相乘。相乘則禍咎踵門。且天之氣無往不臨，地之體無往不盛，必於地之形止，而氣方蓄。亦必於天之氣蓄，而形方止。形止氣蓄，天地自然之交會，非形止，而後氣蓄。亦非氣蓄，而後形止。蓋形，地之陰也。陰不孤陰，必見天之氣而始止；氣，天之陽也。陽不獨陽，必得地之形而始蓄，即陰陽相見之謂也。形止氣蓄，而後萬物生機，有不期然而見也。茍為孤陰獨陽，則形不止而氣不蓄。即天不交，而地不會，陰陽各自相乘，萬物焉有生理。所以禍福殊途，只間一髮可不慎歟！地理三才一貫之心法，其本卷所云挨星；上卷所云元空雌雄之理法妙用，皆在一形一氣，一止一蓄之中。而形止氣蓄四字，乃三卷綱領，妙諦莫盡，非能畢洩，學者宜重思之。
Địa hữu hình chi thể dã，thiên vô hình chi khí dã。Hữu hình giả，khí chi sở thành，nhi tức dĩ tái khí。Vô hình giả，khí chi sở vận，nhi tức dĩ ngụ thể。Thị cố，khí hành ư thiên，nhi tái chi giả địa。Địa phụ thiên，phương dĩ thành đức。Thể liệt ư địa，nhi lâm chi giả thiên。Thiên y địa，phương dĩ thùy quang。Nhiên khí hành ư thiên，khí bổn dương dã。Thể liệt ư địa，thể bổn âm dã。Âm thể nghi dụng dương khí triều chi，tư địa đắc sở，nhi thiên khí phương quy。Dương khí nghi dụng âm thể ứng chi，tư thiên đắc sở，nhi địa thể phương liệt。Thiên khí địa hình lưỡng tương giao hợp，tắc vi tương kiến。Tương kiến tắc phúc lộc vĩnh trinh。Thiên khí địa hình lưỡng tương phản nghịch，tắc vi tương thừa。Tương thừa tắc họa cữu chủng môn。Thả thiên chi khí vô vãng bất lâm，địa chi thể vô vãng bất thịnh，tất ư địa chi hình chỉ，nhi khí phương súc。Diệc tất ư thiên chi khí súc，nhi hình phương chỉ。Hình chỉ khí súc，thiên địa tự nhiên chi giao hội，phi hình chỉ，nhi hậu khí súc。Diệc phi khí súc，nhi hậu hình chỉ。Cái hình，địa chi âm dã。Âm bất cô âm，tất kiến thiên chi khí nhi thủy chỉ；khí，thiên chi dương dã。Dương bất độc dương，tất đắc địa chi hình nhi thủy súc，tức âm dương tương kiến chi vị dã。Hình chỉ khí súc，nhi hậu vạn vật sinh cơ，hữu bất kỳ nhiên nhi kiến dã。? vi cô âm độc dương，tắc hình bất chỉ nhi khí bất súc。Tức thiên bất giao，nhi địa bất hội，âm dương các tự tương thừa，vạn vật yên hữu sinh lý。Sở dĩ họa phúc thù đồ，chỉ gian nhất phát khả bất thận dư！địa lý tam tài nhất quán chi tâm pháp，kì bổn quyển sở vân ai tinh；thượng quyển sở vân nguyên không thư hùng chi lý pháp diệu dụng，giai tại nhất hình nhất khí，nhất chỉ nhất súc chi trung。Nhi hình chỉ khí súc tứ tự，nãi tam quyển cương lĩnh，diệu đế mạc tận，phi năng tất duệ，học giả nghi trọng tư chi。
氣感而應，鬼福及人。是故，天有象，地有形，上下相須而成一體，此之謂化機。
Khí cảm nhi ứng，quỷ phúc cập nhân。Thị cố，thiên hữu tượng，địa hữu hình，thượng hạ tương tu nhi thành nhất thể，thử chi vị hóa cơ。
自形止氣蓄之後，天之氣與地之形合一，則所葬之骨，亦與天地之形氣合一。合一則有感，有感則有應，其應則死骨蔭而生人福。若天之氣與地之形不交，則所葬之骨，亦與天地之形氣不交。不交則有感，有感則有應，其應則死骨朽而生人禍。或謂禍福之感，乃死骨自生，不知死骨無靈，借山川之靈以為靈；山川無主，借死骨之主以為主。以無靈之死骨，葬有靈之山川，則無靈而化為有靈；以無主之山川，藏有主之死骨，則無主化為有主。山川有靈，無主不應，死骨有主，無靈不鍾。山川死骨合成一體，所以氣感而應，鬼福及人。然山川何靈，得天地陰陽之氣所感以為靈；死骨何主，得天地陰陽之形所結而為主。山川之靈，何以靈？其靈應禍福之機；死骨之主，何以主？其主載禍福之柄。山川之氣亦非有意生禍福，而禍福自有機而出焉。適與天地陰陽之氣，相遇於窅冥之中。夫有所流通焉，夫有所閉塞焉，遂使天地陰陽之氣，與骨為一，而禍福乃勃然感爾。亦如天地生萬物，天地陰陽之氣，非有意生萬物，而萬物自有機焉。適與天地陰陽之氣，相值於恍惚之間。夫有所綢繆焉，夫有所包孕焉，遂使天地陰陽之氣，與物為一。而萬物亦勃然感爾。地理化機之道，交有如是。是故，化機之道，原本天有象，列宿得天地之氣，而生於天，列宿與天為一體也；地有形，山川得地之體，而結於地，山川與地為一體也。天之象，地之形，上下相須，合成一體。於渺冥之間，形氣交融，有不求而生機畢露者。此謂之化機。
Tự hình chỉ khí súc chi hậu，thiên chi khí dữ địa chi hình hợp nhất，tắc sở táng chi cốt，diệc dữ thiên địa chi hình khí hợp nhất。Hợp nhất tắc hữu cảm，hữu cảm tắc hữu ứng，kì ứng tắc tử cốt ấm nhi sinh nhân phúc。Nhược thiên chi khí dữ địa chi hình bất giao，tắc sở táng chi cốt，diệc dữ thiên địa chi hình khí bất giao。Bất giao tắc hữu cảm，hữu cảm tắc hữu ứng，kì ứng tắc tử cốt hủ nhi sinh nhân họa。Hoặc vị họa phúc chi cảm，nãi tử cốt tự sanh，bất tri tử cốt vô linh，tá sơn xuyên chi linh dĩ vi linh；sơn xuyên vô chủ，tá tử cốt chi thiển dĩ vi chủ。Dĩ vô linh chi tử cốt，táng hữu linh chi sơn xuyên，tắc vô linh nhi hóa vi hữu linh；dĩ vô chủ chi sơn xuyên，tàng hữu chủ chi tử cốt，tắc vô chủ hóa vi hữu chủ。Sơn xuyên hữu linh，vô chủ bất ưng，tử cốt hữu chủ，vô linh bất chung。Sơn xuyên tử cốt hợp thành nhất thể，sở dĩ khí cảm nhi ứng，quỷ phúc cập nhân。Nhiên sơn xuyên hà linh，đắc thiên địa âm dương chi khí sở cảm dĩ vi linh；tử cốt hà thiển，đắc thiên địa âm dương chi hình sở kết nhi vi chủ。Sơn xuyên chi linh，hà dĩ linh？Kì linh ứng họa phúc chi cơ；tử cốt chi thiển，hà dĩ thiển？Kì thiển tái họa phúc chi bính。Sơn xuyên chi khí diệc phi hữu ý sanh họa phúc，nhi họa phúc tự hữu cơ nhi xuất yên。Quát dữ thiên địa âm dương chi khí，tương ngộ ư yểu minh chi trung。Phu hữu sở lưu thông yên，phu hữu sở bế tắc yên，toại sử thiên địa âm dương chi khí，dữ cốt vi nhất，nhi họa phúc nãi bột nhiên cảm nhĩ。Diệc như thiên địa sanh vạn vật，thiên địa âm dương chi khí，phi hữu ý sanh vạn vật，nhi vạn vật tự hữu cơ yên。Quát dữ thiên địa âm dương chi khí，tương trị ư hoảng hốt chi gian。Phu hữu sở trù mâu yên，phu hữu sở bao dựng yên，toại sử thiên địa âm dương chi khí，dữ vật vi nhất。Nhi vạn vật diệc bột nhiên cảm nhĩ。Địa lý hóa cơ chi đạo，giao hữu như thị。Thị cố，hóa cơ chi đạo，nguyên bổn thiên hữu tượng，liệt túc đắc thiên địa chi khí，nhi sanh ư thiên，liệt túc dữ thiên vi nhất thể dã；địa hữu hình，sơn xuyên đắc địa chi thể，nhi kết ư địa，sơn xuyên dữ địa vi nhất thể dã。Thiên chi tượng，địa chi hình，thượng hạ tương tu，hợp thành nhất thể。Ư miểu minh chi gian，hình khí giao dung，hữu bất cầu nhi sinh cơ tất lộ giả。Thử vị chi hóa cơ。
下卷经曰
Hạ quyển kinh viết
无极而太极也。 理寓於气， 气囿於形。 日月星宿， 刚气上腾。 山川草木， 柔气下凝。 资阳以昌， 用阴以成。 阳德有象， 阴德有位。
Vô cực nhi Thái Cực dã。Lý ngụ ư khí，khí hữu ư hình。Nhật nguyệt tinh túc，cương khí thượng đằng。Sơn xuyên thảo mộc，nhu khí hạ ngưng。Tư dương dĩ xương，dụng âm dĩ thành。Dương đức hữu tượng，âm đức hữu vị。
天地之成， 在於一气一形。 气则化始， 形则化机， 始机合化， 其化成矣。 然气之化始， 始於无极 ； 形之化机， 机於太极。 化始而后化机， 即无极而太极也。 故此指出无极而太极， 总结上卷 、 中卷， 化始化机之道。 盖无极即太极也， 太极即无极也， 非太极之外复有无极， 言太极则无极可知。 所谓无极而太极者， 无极乃太极浑然之性， 本无有物， 则无物不在其中， 量包天地， 无有极极。 而太极乃无极所受之命， 为一理之源， 万化之祖。 大而天地阴阳， 统一太极 ； 小而天地万物， 各具一太极。 有一太极， 即有一无极在焉。 太极之化无穷， 太极之源本一。 所以， 理寓於气， 气一极也 ； 气囿於形， 形一极也 ； 以至於天之日月星宿， 刚气上腾， 刚一极也 ； 地之山川草木， 柔气下凝， 柔一极也 ； 地之山川草木， 资阳以昌， 资一极也 ； 天之日月星宿， 用阴以成， 用一极也。 太极之象无尽， 太极之位不一， 当於阴阳有象有位之中立极， 方以成德。 德者， 一也， 万殊同归於一也。 以是知始机合化， 化成之道。 非化机之外， 复有化始一道。 有一化机， 即有一化始在焉。 言化机， 则化始可知。 化始者， 即化机之气也， 化机者， 即化始之形也。 形无气不动， 气无形不成， 言形， 则气即寓焉 ； 言气， 则形即寓焉。 形气不离， 则始机合一， 其化化生生， 莫可终止， 所谓无极而太极也。 地理通此一窍， 则化始化机思过半矣。 以上所云元空 、 雌雄 、 挨星合用之妙， 尽在於此。 以下之城门 、 太岁理法之源， 亦在於斯。
Thiên địa chi thành，tại ư nhất khí nhất hình。Khí tắc hóa thủy，hình tắc hóa cơ，thủy cơ hiệp hóa，kì hóa thành hĩ。Nhiên khí chi hóa thủy，thủy ư vô cực；hình chi hóa cơ，cơ ư Thái Cực。Hóa thủy nhi hậu hóa cơ，tức vô cực nhi Thái Cực dã。Cố thử chỉ xuất vô cực nhi Thái Cực，tổng kết thượng quyển、trung quyển，hóa thủy hóa cơ chi đạo。Cái vô cực tức Thái Cực dã，Thái Cực tức vô cực dã，phi Thái Cực chi ngoại phục hữu vô cực，ngôn Thái Cực tắc vô cực khả tri。Sở vị vô cực nhi Thái Cực giả，vô cực nãi Thái Cực hồn nhiên chi tính，bổn vô hữu vật，tắc vô vật bất tại kỳ trung，lượng bao thiên địa，vô hữu cực cực。Nhi Thái Cực nãi vô cực sở thụ chi mệnh，vi nhất lý chi nguyên，vạn hóa chi tổ。Đại nhi thiên địa âm dương，thống nhất Thái Cực；tiểu nhi thiên địa vạn vật，các cụ nhất Thái Cực。Hữu nhất Thái Cực，tức hữu nhất vô cực tại yên。Thái Cực chi hóa vô cùng，Thái Cực chi nguyên bổn nhất。Sở dĩ，lý ngụ ư khí，khí nhất cực dã；khí hữu ư hình，hình nhất cực dã；dĩ chí ư thiên chi nhật nguyệt tinh túc，cương khí thượng đằng，cương nhất cực dã；địa chi sơn xuyên thảo mộc，nhu khí hạ ngưng，nhu nhất cực dã；địa chi sơn xuyên thảo mộc，tư dương dĩ xương，tư nhất cực dã；thiên chi nhật nguyệt tinh túc，dụng âm dĩ thành，dụng nhất cực dã。Thái Cực chi tượng vô tận，Thái Cực chi vị bất nhất，đương ư âm dương hữu tượng hữu vị chi trung lập cực，phương dĩ thành đức。Đức giả，nhất dã，vạn thù đồng quy ư nhất dã。Dĩ thị tri thủy cơ hiệp hóa，hóa thành chi đạo。Phi hóa cơ chi ngoại，phục hữu hóa thủy nhất đạo。Hữu nhất hóa cơ，tức hữu nhất hóa thủy tại yên。Ngôn hóa cơ，tắc hóa thủy khả tri。Hóa thủy giả，tức hóa cơ chi khí dã，hóa cơ giả，tức hóa thủy chi hình dã。Hình vô khí bất động，khí vô hình bất thành，ngôn hình，tắc khí tức ngụ yên；ngôn khí，tắc hình tức ngụ yên。Hình khí bất ly，tắc thủy cơ hợp nhất，kì hóa hóa sinh sinh，mạc khả chung chỉ，sở vị vô cực nhi Thái Cực dã。Địa lý thông thử nhất khiếu，tắc hóa thủy hóa cơ tư quá bán hĩ。Dĩ thượng sở vân nguyên không、thư hùng、ai tinh hợp dụng chi diệu，tận tại ư thử。Dĩ hạ chi thành môn、Thái Tuế lý pháp chi nguyên，diệc tại ư tư。
地有四势， 气从八方。 外气行形， 内气止生。 乘风则散， 界水则止。
Địa hữu tứ thế，khí tùng bát phương。Ngoại khí hành hình，nội khí chỉ sanh。Thừa phong tắc tán，giới thủy tắc chỉ。
Tử vi viên cư bắc，thiên chi cực dã，thái ất chi ngự dã，quân chi tượng dã，nam diện nhi trị thiên hạ。Khổng Tử sở vị cư kì sở，nhi chúng tinh củng chi。Lâm tứ chính giả，đông hữu thiên thị，tây hữu thiểu vi，nam hữu thái vi，đái bổn viên nhi vi tứ chính，dĩ trấn tứ cực。Tứ cực hữu tứ phương，tứ phương hữu thương long、bạch hổ、chu điểu、nguyên vũ tứ tượng，các đái thất túc phận dã。Nhi thất túc，tức thất chính xu cơ。Phân bố tứ phương，mỗi phương các cụ nhất thất chính，tổng vi Nhị Thập Bát Tú，dĩ định thiên địa chi kinh。Tinh túc chi vĩ，tuy bố tứ phương，nhi triền hồn thiên tam bách lục thập độ，dĩ bị bát quái nhị thập tứ san chi tượng hĩ。Tự kinh tinh lập cực，nhi nhật nguyệt ngũ tinh vãng lai như vĩ，dĩ thành nguyên tượng。Chính tưởng công vị nhất kinh nhất vĩ，chân âm dương chi giao đạo dã。Ư thị thất chính lưu hành，vận tắc toàn oát khôn dư。Địa chi thể kết thúc nhi an kỳ trung，quang tắc đại thùy can kỉ。Thiên chi thể hoàn chu nhi cố ư ngoại，thử thất chính xu cơ，nguyên khí lưu thông，bao la lục hợp，nguyên vô thủy chung dã。Nhi ai tinh chi pháp，do thị nhi khởi。Sở vị ai tinh giả，thiên chi tinh túc hạ lâm ư địa，địa chi sơn xuyên thượng ứng ư thiên，cập thiên phận tinh túc，địa liệt sơn xuyên，khí hình ư địa，hình lệ ư thiên chi đạo dã。Nhiên tinh túc chi liệt tượng，kì khí vô quy，đắc bắc cực chi xu dĩ thống chi，sử khí nhất đoàn ngưng kết bất tán。Sơn xuyên chi thành hình，kì chất vô định，đắc cửu trù chi phạm dĩ suất chi，sử chất nhất đoàn ngưng tụ bất ly。Khí hữu sở quy，chất hữu sở định，chất định tắc khí quy，khí quy tắc chất định，khí chất hỗn hợp bất tán bất ly，chân thiên địa giao thái，âm dương hiệp đức giả dã。Tưởng bắc cực dữ cửu trù tương phối，nãi thiên địa âm dương tự nhiên chi sinh thành，bắc cực Thất Diệu，đái tả hữu nhi tăng vi cửu，hỗn ngưng ư khí giả，tắc vi ngũ tinh。Cửu trù cửu cung hư trung ngũ nhi hàm vi thập，hỗn ngưng ư khí giả，tắc hợp vi ngũ hành。Ngũ tinh dữ ngũ hành hiệp tể dĩ thành đức vĩ，hành tứ Thất kinh độ chi gian，kỳ trung nhật nguyệt vãng lai，thủy hỏa thăng giáng，quang can vận khôn，nhất khí thượng hạ tương tiếp vô chung thủy，diệc vô hưu tức，bát hoang biến cập，vô vi bất chí，chân ai tinh dã，học giả vị thử，kì diệu bất khả thắng ngôn。
地德上載，天光下臨。陰用陽朝，陽用陰應。陰陽相見，福祿永貞；陰陽相乘，禍咎踵門。天之所臨，地之所盛。形止氣蓄，萬物化生。
Địa đức thượng tái，thiên quang hạ lâm。Âm dụng dương triều，dương dụng âm ứng。Âm dương tương kiến，phúc lộc vĩnh trinh；âm dương tương thừa，họa cữu chủng môn。Thiên chi sở lâm，địa chi sở thịnh。Hình chỉ khí súc，vạn vật hóa sinh。
地有形之體也，天無形之氣也。有形者，氣之所成，而即以載氣。無形者，氣之所運，而即以寓體。是故，氣行於天，而載之者地。地附天，方以成德。體列於地，而臨之者天。天依地，方以垂光。然氣行於天，氣本陽也。體列於地，體本陰也。陰體宜用陽氣朝之，斯地得所，而天氣方歸。陽氣宜用陰體應之，斯天得所，而地體方列。天氣地形兩相交合，則為相見。相見則福祿永貞。天氣地形兩相反逆，則為相乘。相乘則禍咎踵門。且天之氣無往不臨，地之體無往不盛，必於地之形止，而氣方蓄。亦必於天之氣蓄，而形方止。形止氣蓄，天地自然之交會，非形止，而後氣蓄。亦非氣蓄，而後形止。蓋形，地之陰也。陰不孤陰，必見天之氣而始止；氣，天之陽也。陽不獨陽，必得地之形而始蓄，即陰陽相見之謂也。形止氣蓄，而後萬物生機，有不期然而見也。茍為孤陰獨陽，則形不止而氣不蓄。即天不交，而地不會，陰陽各自相乘，萬物焉有生理。所以禍福殊途，只間一髮可不慎歟！地理三才一貫之心法，其本卷所云挨星；上卷所云元空雌雄之理法妙用，皆在一形一氣，一止一蓄之中。而形止氣蓄四字，乃三卷綱領，妙諦莫盡，非能畢洩，學者宜重思之。
Địa hữu hình chi thể dã，thiên vô hình chi khí dã。Hữu hình giả，khí chi sở thành，nhi tức dĩ tái khí。Vô hình giả，khí chi sở vận，nhi tức dĩ ngụ thể。Thị cố，khí hành ư thiên，nhi tái chi giả địa。Địa phụ thiên，phương dĩ thành đức。Thể liệt ư địa，nhi lâm chi giả thiên。Thiên y địa，phương dĩ thùy quang。Nhiên khí hành ư thiên，khí bổn dương dã。Thể liệt ư địa，thể bổn âm dã。Âm thể nghi dụng dương khí triều chi，tư địa đắc sở，nhi thiên khí phương quy。Dương khí nghi dụng âm thể ứng chi，tư thiên đắc sở，nhi địa thể phương liệt。Thiên khí địa hình lưỡng tương giao hợp，tắc vi tương kiến。Tương kiến tắc phúc lộc vĩnh trinh。Thiên khí địa hình lưỡng tương phản nghịch，tắc vi tương thừa。Tương thừa tắc họa cữu chủng môn。Thả thiên chi khí vô vãng bất lâm，địa chi thể vô vãng bất thịnh，tất ư địa chi hình chỉ，nhi khí phương súc。Diệc tất ư thiên chi khí súc，nhi hình phương chỉ。Hình chỉ khí súc，thiên địa tự nhiên chi giao hội，phi hình chỉ，nhi hậu khí súc。Diệc phi khí súc，nhi hậu hình chỉ。Cái hình，địa chi âm dã。Âm bất cô âm，tất kiến thiên chi khí nhi thủy chỉ；khí，thiên chi dương dã。Dương bất độc dương，tất đắc địa chi hình nhi thủy súc，tức âm dương tương kiến chi vị dã。Hình chỉ khí súc，nhi hậu vạn vật sinh cơ，hữu bất kỳ nhiên nhi kiến dã。? vi cô âm độc dương，tắc hình bất chỉ nhi khí bất súc。Tức thiên bất giao，nhi địa bất hội，âm dương các tự tương thừa，vạn vật yên hữu sinh lý。Sở dĩ họa phúc thù đồ，chỉ gian nhất phát khả bất thận dư！địa lý tam tài nhất quán chi tâm pháp，kì bổn quyển sở vân ai tinh；thượng quyển sở vân nguyên không thư hùng chi lý pháp diệu dụng，giai tại nhất hình nhất khí，nhất chỉ nhất súc chi trung。Nhi hình chỉ khí súc tứ tự，nãi tam quyển cương lĩnh，diệu đế mạc tận，phi năng tất duệ，học giả nghi trọng tư chi。
氣感而應，鬼福及人。是故，天有象，地有形，上下相須而成一體，此之謂化機。
Khí cảm nhi ứng，quỷ phúc cập nhân。Thị cố，thiên hữu tượng，địa hữu hình，thượng hạ tương tu nhi thành nhất thể，thử chi vị hóa cơ。
自形止氣蓄之後，天之氣與地之形合一，則所葬之骨，亦與天地之形氣合一。合一則有感，有感則有應，其應則死骨蔭而生人福。若天之氣與地之形不交，則所葬之骨，亦與天地之形氣不交。不交則有感，有感則有應，其應則死骨朽而生人禍。或謂禍福之感，乃死骨自生，不知死骨無靈，借山川之靈以為靈；山川無主，借死骨之主以為主。以無靈之死骨，葬有靈之山川，則無靈而化為有靈；以無主之山川，藏有主之死骨，則無主化為有主。山川有靈，無主不應，死骨有主，無靈不鍾。山川死骨合成一體，所以氣感而應，鬼福及人。然山川何靈，得天地陰陽之氣所感以為靈；死骨何主，得天地陰陽之形所結而為主。山川之靈，何以靈？其靈應禍福之機；死骨之主，何以主？其主載禍福之柄。山川之氣亦非有意生禍福，而禍福自有機而出焉。適與天地陰陽之氣，相遇於窅冥之中。夫有所流通焉，夫有所閉塞焉，遂使天地陰陽之氣，與骨為一，而禍福乃勃然感爾。亦如天地生萬物，天地陰陽之氣，非有意生萬物，而萬物自有機焉。適與天地陰陽之氣，相值於恍惚之間。夫有所綢繆焉，夫有所包孕焉，遂使天地陰陽之氣，與物為一。而萬物亦勃然感爾。地理化機之道，交有如是。是故，化機之道，原本天有象，列宿得天地之氣，而生於天，列宿與天為一體也；地有形，山川得地之體，而結於地，山川與地為一體也。天之象，地之形，上下相須，合成一體。於渺冥之間，形氣交融，有不求而生機畢露者。此謂之化機。
Tự hình chỉ khí súc chi hậu，thiên chi khí dữ địa chi hình hợp nhất，tắc sở táng chi cốt，diệc dữ thiên địa chi hình khí hợp nhất。Hợp nhất tắc hữu cảm，hữu cảm tắc hữu ứng，kì ứng tắc tử cốt ấm nhi sinh nhân phúc。Nhược thiên chi khí dữ địa chi hình bất giao，tắc sở táng chi cốt，diệc dữ thiên địa chi hình khí bất giao。Bất giao tắc hữu cảm，hữu cảm tắc hữu ứng，kì ứng tắc tử cốt hủ nhi sinh nhân họa。Hoặc vị họa phúc chi cảm，nãi tử cốt tự sanh，bất tri tử cốt vô linh，tá sơn xuyên chi linh dĩ vi linh；sơn xuyên vô chủ，tá tử cốt chi thiển dĩ vi chủ。Dĩ vô linh chi tử cốt，táng hữu linh chi sơn xuyên，tắc vô linh nhi hóa vi hữu linh；dĩ vô chủ chi sơn xuyên，tàng hữu chủ chi tử cốt，tắc vô chủ hóa vi hữu chủ。Sơn xuyên hữu linh，vô chủ bất ưng，tử cốt hữu chủ，vô linh bất chung。Sơn xuyên tử cốt hợp thành nhất thể，sở dĩ khí cảm nhi ứng，quỷ phúc cập nhân。Nhiên sơn xuyên hà linh，đắc thiên địa âm dương chi khí sở cảm dĩ vi linh；tử cốt hà thiển，đắc thiên địa âm dương chi hình sở kết nhi vi chủ。Sơn xuyên chi linh，hà dĩ linh？Kì linh ứng họa phúc chi cơ；tử cốt chi thiển，hà dĩ thiển？Kì thiển tái họa phúc chi bính。Sơn xuyên chi khí diệc phi hữu ý sanh họa phúc，nhi họa phúc tự hữu cơ nhi xuất yên。Quát dữ thiên địa âm dương chi khí，tương ngộ ư yểu minh chi trung。Phu hữu sở lưu thông yên，phu hữu sở bế tắc yên，toại sử thiên địa âm dương chi khí，dữ cốt vi nhất，nhi họa phúc nãi bột nhiên cảm nhĩ。Diệc như thiên địa sanh vạn vật，thiên địa âm dương chi khí，phi hữu ý sanh vạn vật，nhi vạn vật tự hữu cơ yên。Quát dữ thiên địa âm dương chi khí，tương trị ư hoảng hốt chi gian。Phu hữu sở trù mâu yên，phu hữu sở bao dựng yên，toại sử thiên địa âm dương chi khí，dữ vật vi nhất。Nhi vạn vật diệc bột nhiên cảm nhĩ。Địa lý hóa cơ chi đạo，giao hữu như thị。Thị cố，hóa cơ chi đạo，nguyên bổn thiên hữu tượng，liệt túc đắc thiên địa chi khí，nhi sanh ư thiên，liệt túc dữ thiên vi nhất thể dã；địa hữu hình，sơn xuyên đắc địa chi thể，nhi kết ư địa，sơn xuyên dữ địa vi nhất thể dã。Thiên chi tượng，địa chi hình，thượng hạ tương tu，hợp thành nhất thể。Ư miểu minh chi gian，hình khí giao dung，hữu bất cầu nhi sinh cơ tất lộ giả。Thử vị chi hóa cơ。
下卷经曰
Hạ quyển kinh viết
无极而太极也。 理寓於气， 气囿於形。 日月星宿， 刚气上腾。 山川草木， 柔气下凝。 资阳以昌， 用阴以成。 阳德有象， 阴德有位。
Vô cực nhi Thái Cực dã。Lý ngụ ư khí，khí hữu ư hình。Nhật nguyệt tinh túc，cương khí thượng đằng。Sơn xuyên thảo mộc，nhu khí hạ ngưng。Tư dương dĩ xương，dụng âm dĩ thành。Dương đức hữu tượng，âm đức hữu vị。
天地之成， 在於一气一形。 气则化始， 形则化机， 始机合化， 其化成矣。 然气之化始， 始於无极 ； 形之化机， 机於太极。 化始而后化机， 即无极而太极也。 故此指出无极而太极， 总结上卷 、 中卷， 化始化机之道。 盖无极即太极也， 太极即无极也， 非太极之外复有无极， 言太极则无极可知。 所谓无极而太极者， 无极乃太极浑然之性， 本无有物， 则无物不在其中， 量包天地， 无有极极。 而太极乃无极所受之命， 为一理之源， 万化之祖。 大而天地阴阳， 统一太极 ； 小而天地万物， 各具一太极。 有一太极， 即有一无极在焉。 太极之化无穷， 太极之源本一。 所以， 理寓於气， 气一极也 ； 气囿於形， 形一极也 ； 以至於天之日月星宿， 刚气上腾， 刚一极也 ； 地之山川草木， 柔气下凝， 柔一极也 ； 地之山川草木， 资阳以昌， 资一极也 ； 天之日月星宿， 用阴以成， 用一极也。 太极之象无尽， 太极之位不一， 当於阴阳有象有位之中立极， 方以成德。 德者， 一也， 万殊同归於一也。 以是知始机合化， 化成之道。 非化机之外， 复有化始一道。 有一化机， 即有一化始在焉。 言化机， 则化始可知。 化始者， 即化机之气也， 化机者， 即化始之形也。 形无气不动， 气无形不成， 言形， 则气即寓焉 ； 言气， 则形即寓焉。 形气不离， 则始机合一， 其化化生生， 莫可终止， 所谓无极而太极也。 地理通此一窍， 则化始化机思过半矣。 以上所云元空 、 雌雄 、 挨星合用之妙， 尽在於此。 以下之城门 、 太岁理法之源， 亦在於斯。
Thiên địa chi thành，tại ư nhất khí nhất hình。Khí tắc hóa thủy，hình tắc hóa cơ，thủy cơ hiệp hóa，kì hóa thành hĩ。Nhiên khí chi hóa thủy，thủy ư vô cực；hình chi hóa cơ，cơ ư Thái Cực。Hóa thủy nhi hậu hóa cơ，tức vô cực nhi Thái Cực dã。Cố thử chỉ xuất vô cực nhi Thái Cực，tổng kết thượng quyển、trung quyển，hóa thủy hóa cơ chi đạo。Cái vô cực tức Thái Cực dã，Thái Cực tức vô cực dã，phi Thái Cực chi ngoại phục hữu vô cực，ngôn Thái Cực tắc vô cực khả tri。Sở vị vô cực nhi Thái Cực giả，vô cực nãi Thái Cực hồn nhiên chi tính，bổn vô hữu vật，tắc vô vật bất tại kỳ trung，lượng bao thiên địa，vô hữu cực cực。Nhi Thái Cực nãi vô cực sở thụ chi mệnh，vi nhất lý chi nguyên，vạn hóa chi tổ。Đại nhi thiên địa âm dương，thống nhất Thái Cực；tiểu nhi thiên địa vạn vật，các cụ nhất Thái Cực。Hữu nhất Thái Cực，tức hữu nhất vô cực tại yên。Thái Cực chi hóa vô cùng，Thái Cực chi nguyên bổn nhất。Sở dĩ，lý ngụ ư khí，khí nhất cực dã；khí hữu ư hình，hình nhất cực dã；dĩ chí ư thiên chi nhật nguyệt tinh túc，cương khí thượng đằng，cương nhất cực dã；địa chi sơn xuyên thảo mộc，nhu khí hạ ngưng，nhu nhất cực dã；địa chi sơn xuyên thảo mộc，tư dương dĩ xương，tư nhất cực dã；thiên chi nhật nguyệt tinh túc，dụng âm dĩ thành，dụng nhất cực dã。Thái Cực chi tượng vô tận，Thái Cực chi vị bất nhất，đương ư âm dương hữu tượng hữu vị chi trung lập cực，phương dĩ thành đức。Đức giả，nhất dã，vạn thù đồng quy ư nhất dã。Dĩ thị tri thủy cơ hiệp hóa，hóa thành chi đạo。Phi hóa cơ chi ngoại，phục hữu hóa thủy nhất đạo。Hữu nhất hóa cơ，tức hữu nhất hóa thủy tại yên。Ngôn hóa cơ，tắc hóa thủy khả tri。Hóa thủy giả，tức hóa cơ chi khí dã，hóa cơ giả，tức hóa thủy chi hình dã。Hình vô khí bất động，khí vô hình bất thành，ngôn hình，tắc khí tức ngụ yên；ngôn khí，tắc hình tức ngụ yên。Hình khí bất ly，tắc thủy cơ hợp nhất，kì hóa hóa sinh sinh，mạc khả chung chỉ，sở vị vô cực nhi Thái Cực dã。Địa lý thông thử nhất khiếu，tắc hóa thủy hóa cơ tư quá bán hĩ。Dĩ thượng sở vân nguyên không、thư hùng、ai tinh hợp dụng chi diệu，tận tại ư thử。Dĩ hạ chi thành môn、Thái Tuế lý pháp chi nguyên，diệc tại ư tư。
地有四势， 气从八方。 外气行形， 内气止生。 乘风则散， 界水则止。
Địa hữu tứ thế，khí tùng bát phương。Ngoại khí hành hình，nội khí chỉ sanh。Thừa phong tắc tán，giới thủy tắc chỉ。
此承上太极而言。 地无四势， 太极乘之为四势 ； 气无八方， 太极御之为八方。 四势乃河图之形， 八方乃洛书之气， 皆太极象位之主。 一气一形， 极极无定， 非元空 、 雌雄 、 挨星立法， 莫能定也。 然定者， 四势之外， 各得阴阳配偶之形， 八方之外， 各得天地交会之气， 於是外气行形， 而更於四势八方之内， 形止气生， 方不为传舍过客。 所谓内气止生者， 乃四势八方之形气， 皆招摄翕聚乎此。 是一止， 则无所不止， 一生， 则无所不生， 真太极也。 而止生之法， 在於一风一水， 风， 气也， 属阳 ； 水， 形也， 属阴。 一阴一阳， 一形一气， 宜得太极位置， 方有界止， 但风不可乘， 乘风则散 ； 水当宜界， 界水则止。 散则内气不生， 虽外有形气， 而莫能归焉。 止则内气含蓄， 纵外无形气， 亦可暂息焉。 总宜得其位置之法。 则止者自止， 生者自生， 即乘者不乘， 界者可界， 此城门一诀之源。 即宝照所谓城门一诀最为良， 识得五星城门诀， 立宅安坟大吉昌也。 所谓城门者， 界止之地， 如城而有门， 可开可閤， 开则形气流通， 閤则形气止蓄， 即乾坤閤辟之道。 非俗以水口作城门， 及入首作城门， 明堂界合处作城门之谬说也。 城门紧要地， 不可不慎， 有似邦国修筑城墙， 围数万生灵， 止系一门卫之之义。 古人立法取名， 极为郑重。 城门一诀， 在风水阴阳界合之间， 阳公有父子虽亲， 不肯说之语。 岂笔所能尽露。 其旨学者须得明师授之， 若不得此一诀， 虽元空 、 雌雄 、 挨星合法 、 皆不能濬发灵机矣。
Thử thừa thượng Thái Cực nhi ngôn。Địa vô tứ thế，Thái Cực thừa chi vi tứ thế；khí vô bát phương，Thái Cực ngự chi vi bát phương。Tứ thế nãi hà đồ chi hình，bát phương nãi lạc thư chi khí，giai Thái Cực tượng vị chi thiển。Nhất khí nhất hình，cực cực vô định，phi nguyên không、thư hùng、ai tinh lập pháp，mạc năng định dã。Nhiên định giả，tứ thế chi ngoại，các đắc âm dương phối ngẫu chi hình，bát phương chi ngoại，các đắc thiên địa giao hội chi khí，ư thị ngoại khí hành hình，nhi canh ư tứ thế bát phương chi nội，hình chỉ khí sanh，phương bất vi truyền xá quá khách。Sở vị nội khí chỉ sanh giả，nãi tứ thế bát phương chi hình khí，giai chiêu nhiếp hấp tụ hồ thử。Thị nhất chỉ，tắc vô sở bất chỉ，nhất sinh，tắc vô sở bất sanh，chân Thái Cực dã。Nhi chỉ sanh chi pháp，tại ư nhất phong nhất thủy，phong，khí dã，thuộc dương；thủy，hình dã，thuộc âm。Nhất âm nhất dương，nhất hình nhất khí，nghi đắc Thái Cực vị trí，phương hữu giới chỉ，đãn phong bất khả thừa，thừa phong tắc tán；thủy đương nghi giới，giới thủy tắc chỉ。Tán tắc nội khí bất sanh，tuy ngoại hữu hình khí，nhi mạc năng quy yên。Chỉ tắc nội khí hàm súc，túng ngoại vô hình khí，diệc khả tạm tức yên。Tổng nghi đắc kì vị trí chi pháp。Tắc chỉ giả tự chỉ，sanh giả tự sanh，tức thừa giả bất thừa，giới giả khả giới，thử thành môn nhất quyết chi nguyên。Tức bảo chiếu sở vị thành môn nhất quyết tối vi lương，thức đắc ngũ tinh thành môn quyết，lập trạch an phần đại cát xương dã。Sở vị thành môn giả，giới chỉ chi địa，như thành nhi hữu môn，khả khai khả cáp，khai tắc hình khí lưu thông，cáp tắc hình khí chỉ súc，tức can khôn cáp tịch chi đạo。Phi tục dĩ thủy khẩu tác thành môn，cập nhập thủ tác thành môn，minh đường giới hiệp xứ tác thành môn chi mậu thuyết dã。Thành môn khẩn yếu địa，bất khả bất thận，hữu tự bang quốc tu trúc thành tường，vi số vạn sinh linh，chỉ hệ nhất môn vệ chi chi nghị。Cổ nhân lập pháp thủ danh，cực vi trịnh trọng。Thành môn nhất quyết，tại phong thủy âm dương giới hiệp chi gian，dương công hữu phụ tử tuy thân，bất khẳng thuyết chi ngữ。Khởi bút sở năng tận lộ。Kì chỉ học giả tu đắc minh sư thụ chi，nhược bất đắc thử nhất quyết，tuy nguyên không、thư hùng、ai tinh hợp pháp、giai bất năng tuấn phát linh cơ hĩ。
是故， 顺五兆 、 用八卦 、 排六甲 、 布八门 、 推五运 、 定六气 、 明地德， 立人道， 原终始， 此之谓化成。
Thị cố，thuận ngũ triệu、dụng bát quái、bài lục giáp、bố bát môn、thôi ngũ vận、định lục khí、minh địa đức，lập nhân đạo，nguyên chung thủy，thử chi vị hóa thành。
地理自城門之後，理稍定矣，而法尚未全。當審五星正變之形，立其體，以辨美惡，所謂順五兆也。審八方衰旺之氣，立其應，以識成敗遲速，所謂用八卦也。審六甲紀年之運，以卜災祥，所謂排六甲也。審八方開閤之氣，以知生死，所謂布八門也。此指明太歲一訣，即天玉所謂更看太歲是何神，立地見分明也。所謂太歲者，乃禍福來去年命之道，使法不明，即得元空、雌雄、挨星、城門，可知禍福，而速遲年命之應，則不能知。此法明，而地理之妙用全矣。又貴選日授時，以旺龍氣。而選授之法甚廣，求其旺者，莫如推五運、定六氣，五運即五紀盈虛之歲，六氣即六候代謝之令。能明此，而得天地正旺之氣，以蔭龍氣，其福未有不速者也。於是五法俱備，五德俱全，而又選授合法，則地德明，而乾坤毓秀，山嶽鍾靈，聖賢豪傑，相繼而出斯。人道賴以立，天地賴以昌，聖人開物成務，未有大於此者，此謂之化成。
Địa lý tự thành môn chi hậu，lý sảo định hĩ，nhi pháp thượng vị toàn。Đương thẩm ngũ tinh chính biến chi hình，lập kì thể，dĩ biện mỹ ác，sở vị thuận ngũ triệu dã。Thẩm bát phương suy vượng chi khí，lập kì ứng，dĩ thức thành bại trì tốc，sở vị dụng bát quái dã。Thẩm lục giáp kỉ niên chi vận，dĩ bốc tai tường，sở vị bài lục giáp dã。Thẩm bát phương khai cáp chi khí，dĩ tri sinh tử，sở vị bố bát môn dã。Thử chỉ minh Thái Tuế nhất quyết，tức thiên ngọc sở vị canh khán Thái Tuế thị hà thần，lập địa kiến phân minh dã。Sở vị Thái Tuế giả，nãi họa phúc lai khứ niên mệnh chi đạo，sử pháp bất minh，tức đắc nguyên không、thư hùng、ai tinh、thành môn，khả tri họa phúc，nhi tốc trì niên mệnh chi ứng，tắc bất năng tri。Thử pháp minh，nhi địa lý chi diệu dụng toàn hĩ。Hựu quý tuyển nhật thụ thời，dĩ vượng long khí。Nhi tuyển thụ chi pháp thậm quảng，cầu kì vượng giả，mạc như thôi ngũ vận、định lục khí，ngũ vận tức ngũ kỉ doanh hư chi tuế，lục khí tức lục hậu đại tạ chi lệnh。Năng minh thử，nhi đắc thiên địa chính vượng chi khí，dĩ ấm long khí，kì phúc vị hữu bất tốc giả dã。Ư thị ngũ pháp câu bị，ngũ đức câu toàn，nhi hựu tuyển thụ hợp pháp，tắc địa đức minh，nhi can khôn dục tú，sơn nhạc chung linh，thánh hiền hào kiệt，tương kế nhi xuất tư。Nhân đạo lại dĩ lập，thiên địa lại dĩ xương，thánh nhân khai vật thành vụ，vị hữu đại ư thử giả，thử vị chi hóa thành。
“Thư dự Hùng, giao hội hợp nguyên không.
Hùng dự Thư, nguyên không quái nội thôi.”
Thật sự hiểu được hai câu này thì sẻ biết lường thiên xích từ đó ra. Cái gốc của lường thiên xích là ở chổ biến hào, của 8 quái.
1672, 9438, Càn Đoài Ly Chấn, Khôn Cấn Khãm Tốn => Lường Thiên Xích.
Biến hào mà được Cửu Tinh. 8 quái đều theo cùng một quy luật, sắp xếp lai sẻ hiển lộ lường thiên xích: 16.72 - 94.38.
Lường thiên xích lệ thuộc trung cung, không có trung cung không thành Lường thiên xích. Thủy Hỏa không nhập trung cung mà phi động theo số tự sinh thành, số tự này là lưu hành khí nên được Lạc thư quy định vị trí, bay theo số tự trên vị trí Lạc thư.
Phàm có Long mạch chân chính xuất hiện, thì nhất định sẽ có hợp lũng (ôm ấp), có khai bích (mở vòng tay), có khởi phục (lên xuống), có hộ tống, từ xa đến gọi là đại thủy bám sát Long mạch, từ gần đến gọi là có tiểu thủy phân giới Long mạch, những thứ này đều tương đối dễ nhận. Chỉ cần kết chân huyệt, thì nhất định sẽ xuất hiện hình dạng chữ Cá.
Huyệt vị cát lợi là bí mật của Thiên Địa, chỉ dành cho người có phúc. Chỉ có chính Long và phụ Long, phụ không thể biến thành chính.
Thử thừa thượng Thái Cực nhi ngôn。Địa vô tứ thế，Thái Cực thừa chi vi tứ thế；khí vô bát phương，Thái Cực ngự chi vi bát phương。Tứ thế nãi hà đồ chi hình，bát phương nãi lạc thư chi khí，giai Thái Cực tượng vị chi thiển。Nhất khí nhất hình，cực cực vô định，phi nguyên không、thư hùng、ai tinh lập pháp，mạc năng định dã。Nhiên định giả，tứ thế chi ngoại，các đắc âm dương phối ngẫu chi hình，bát phương chi ngoại，các đắc thiên địa giao hội chi khí，ư thị ngoại khí hành hình，nhi canh ư tứ thế bát phương chi nội，hình chỉ khí sanh，phương bất vi truyền xá quá khách。Sở vị nội khí chỉ sanh giả，nãi tứ thế bát phương chi hình khí，giai chiêu nhiếp hấp tụ hồ thử。Thị nhất chỉ，tắc vô sở bất chỉ，nhất sinh，tắc vô sở bất sanh，chân Thái Cực dã。Nhi chỉ sanh chi pháp，tại ư nhất phong nhất thủy，phong，khí dã，thuộc dương；thủy，hình dã，thuộc âm。Nhất âm nhất dương，nhất hình nhất khí，nghi đắc Thái Cực vị trí，phương hữu giới chỉ，đãn phong bất khả thừa，thừa phong tắc tán；thủy đương nghi giới，giới thủy tắc chỉ。Tán tắc nội khí bất sanh，tuy ngoại hữu hình khí，nhi mạc năng quy yên。Chỉ tắc nội khí hàm súc，túng ngoại vô hình khí，diệc khả tạm tức yên。Tổng nghi đắc kì vị trí chi pháp。Tắc chỉ giả tự chỉ，sanh giả tự sanh，tức thừa giả bất thừa，giới giả khả giới，thử thành môn nhất quyết chi nguyên。Tức bảo chiếu sở vị thành môn nhất quyết tối vi lương，thức đắc ngũ tinh thành môn quyết，lập trạch an phần đại cát xương dã。Sở vị thành môn giả，giới chỉ chi địa，như thành nhi hữu môn，khả khai khả cáp，khai tắc hình khí lưu thông，cáp tắc hình khí chỉ súc，tức can khôn cáp tịch chi đạo。Phi tục dĩ thủy khẩu tác thành môn，cập nhập thủ tác thành môn，minh đường giới hiệp xứ tác thành môn chi mậu thuyết dã。Thành môn khẩn yếu địa，bất khả bất thận，hữu tự bang quốc tu trúc thành tường，vi số vạn sinh linh，chỉ hệ nhất môn vệ chi chi nghị。Cổ nhân lập pháp thủ danh，cực vi trịnh trọng。Thành môn nhất quyết，tại phong thủy âm dương giới hiệp chi gian，dương công hữu phụ tử tuy thân，bất khẳng thuyết chi ngữ。Khởi bút sở năng tận lộ。Kì chỉ học giả tu đắc minh sư thụ chi，nhược bất đắc thử nhất quyết，tuy nguyên không、thư hùng、ai tinh hợp pháp、giai bất năng tuấn phát linh cơ hĩ。
是故， 顺五兆 、 用八卦 、 排六甲 、 布八门 、 推五运 、 定六气 、 明地德， 立人道， 原终始， 此之谓化成。
Thị cố，thuận ngũ triệu、dụng bát quái、bài lục giáp、bố bát môn、thôi ngũ vận、định lục khí、minh địa đức，lập nhân đạo，nguyên chung thủy，thử chi vị hóa thành。
地理自城門之後，理稍定矣，而法尚未全。當審五星正變之形，立其體，以辨美惡，所謂順五兆也。審八方衰旺之氣，立其應，以識成敗遲速，所謂用八卦也。審六甲紀年之運，以卜災祥，所謂排六甲也。審八方開閤之氣，以知生死，所謂布八門也。此指明太歲一訣，即天玉所謂更看太歲是何神，立地見分明也。所謂太歲者，乃禍福來去年命之道，使法不明，即得元空、雌雄、挨星、城門，可知禍福，而速遲年命之應，則不能知。此法明，而地理之妙用全矣。又貴選日授時，以旺龍氣。而選授之法甚廣，求其旺者，莫如推五運、定六氣，五運即五紀盈虛之歲，六氣即六候代謝之令。能明此，而得天地正旺之氣，以蔭龍氣，其福未有不速者也。於是五法俱備，五德俱全，而又選授合法，則地德明，而乾坤毓秀，山嶽鍾靈，聖賢豪傑，相繼而出斯。人道賴以立，天地賴以昌，聖人開物成務，未有大於此者，此謂之化成。
Địa lý tự thành môn chi hậu，lý sảo định hĩ，nhi pháp thượng vị toàn。Đương thẩm ngũ tinh chính biến chi hình，lập kì thể，dĩ biện mỹ ác，sở vị thuận ngũ triệu dã。Thẩm bát phương suy vượng chi khí，lập kì ứng，dĩ thức thành bại trì tốc，sở vị dụng bát quái dã。Thẩm lục giáp kỉ niên chi vận，dĩ bốc tai tường，sở vị bài lục giáp dã。Thẩm bát phương khai cáp chi khí，dĩ tri sinh tử，sở vị bố bát môn dã。Thử chỉ minh Thái Tuế nhất quyết，tức thiên ngọc sở vị canh khán Thái Tuế thị hà thần，lập địa kiến phân minh dã。Sở vị Thái Tuế giả，nãi họa phúc lai khứ niên mệnh chi đạo，sử pháp bất minh，tức đắc nguyên không、thư hùng、ai tinh、thành môn，khả tri họa phúc，nhi tốc trì niên mệnh chi ứng，tắc bất năng tri。Thử pháp minh，nhi địa lý chi diệu dụng toàn hĩ。Hựu quý tuyển nhật thụ thời，dĩ vượng long khí。Nhi tuyển thụ chi pháp thậm quảng，cầu kì vượng giả，mạc như thôi ngũ vận、định lục khí，ngũ vận tức ngũ kỉ doanh hư chi tuế，lục khí tức lục hậu đại tạ chi lệnh。Năng minh thử，nhi đắc thiên địa chính vượng chi khí，dĩ ấm long khí，kì phúc vị hữu bất tốc giả dã。Ư thị ngũ pháp câu bị，ngũ đức câu toàn，nhi hựu tuyển thụ hợp pháp，tắc địa đức minh，nhi can khôn dục tú，sơn nhạc chung linh，thánh hiền hào kiệt，tương kế nhi xuất tư。Nhân đạo lại dĩ lập，thiên địa lại dĩ xương，thánh nhân khai vật thành vụ，vị hữu đại ư thử giả，thử vị chi hóa thành。
“Thư dự Hùng, giao hội hợp nguyên không.
Hùng dự Thư, nguyên không quái nội thôi.”
Thật sự hiểu được hai câu này thì sẻ biết lường thiên xích từ đó ra. Cái gốc của lường thiên xích là ở chổ biến hào, của 8 quái.
1672, 9438, Càn Đoài Ly Chấn, Khôn Cấn Khãm Tốn => Lường Thiên Xích.
Biến hào mà được Cửu Tinh. 8 quái đều theo cùng một quy luật, sắp xếp lai sẻ hiển lộ lường thiên xích: 16.72 - 94.38.
Lường thiên xích lệ thuộc trung cung, không có trung cung không thành Lường thiên xích. Thủy Hỏa không nhập trung cung mà phi động theo số tự sinh thành, số tự này là lưu hành khí nên được Lạc thư quy định vị trí, bay theo số tự trên vị trí Lạc thư.
Phàm có Long mạch chân chính xuất hiện, thì nhất định sẽ có hợp lũng (ôm ấp), có khai bích (mở vòng tay), có khởi phục (lên xuống), có hộ tống, từ xa đến gọi là đại thủy bám sát Long mạch, từ gần đến gọi là có tiểu thủy phân giới Long mạch, những thứ này đều tương đối dễ nhận. Chỉ cần kết chân huyệt, thì nhất định sẽ xuất hiện hình dạng chữ Cá.
Huyệt vị cát lợi là bí mật của Thiên Địa, chỉ dành cho người có phúc. Chỉ có chính Long và phụ Long, phụ không thể biến thành chính.
Tứ Đại cục sinh thành vòng tròn 24 sơn, chia 3 thì có 8 tổ, chia 4 thì có 6 tổ,
củng vẫn là vòng tròn 24 sơn:
8x3=6x4=24 sơn quản tam quái!!!
Vòng tròn
- Phân 2 thành lưỡng nghi
- Phân 4 thành tứ tượng,
- Phân 5 thành ngũ hành
- Phân 8 thành bát quái
- Phân 9 thành cửu cung
- Phân 10 thành thiên can
- Phân 12 thành địa chi
- Phân 16 thành thái ất bàn
- Phân 18 thành thập bát la hán
- Phân 24 thành núi đồi trùng điệp.
- Phân 60 thành hoa giáp
- Phân 64 thành viên đồ
- Phân 360 thành một năm âm
- Phân 384 thành chu dịch quái hào, khi phân thành hai nửa ...cũng vẫn là vòng tròn.
Vòng tròn
- Phân 2 thành lưỡng nghi
- Phân 4 thành tứ tượng,
- Phân 5 thành ngũ hành
- Phân 8 thành bát quái
- Phân 9 thành cửu cung
- Phân 10 thành thiên can
- Phân 12 thành địa chi
- Phân 16 thành thái ất bàn
- Phân 18 thành thập bát la hán
- Phân 24 thành núi đồi trùng điệp.
- Phân 60 thành hoa giáp
- Phân 64 thành viên đồ
- Phân 360 thành một năm âm
- Phân 384 thành chu dịch quái hào, khi phân thành hai nửa ...cũng vẫn là vòng tròn.
Post a Comment